Ostatnia droga nie wszędzie wygląda tak samo - obrzędy i zwyczaje pogrzebowe są różne w różnych religiach. Jak żegnani są wierni w kościele grekokatolickim obrządku bizantyjsko-ukraińskiego?
Przygotowania do ostatniej drogi i sam pogrzeb w Kościele grekokatolickim obrządku bizantyjsko-ukraińskiego przypominają nieco sposób, w jaki swoich krewnych żegnają wierni Kościoła prawosławnego.
Tradycyjnie, po śmierci ciało osoby zmarłej zostaje umyte, ubrane i umieszczone w trumnie, wokół której – jeśli ceremonia odbywa się w domu - stawia się i zapala świece. Ciało spoczywa tak dwa dni. W tym czasie okna i lustra w całym domostwie są zasłonięte, a nad zmarłym zebrani czytają psałterz i śpiewają pieśni żałobne. A drugiego dnia wieczorem odprawiają nabożeństwo żałobne, zwane Parastasem.
Jednak współcześnie coraz częściej ciało zmarłego przebywa w domu pogrzebowym. Dlatego tam obrzędy rozpoczynają się dopiero od Parastasu, odprawianego w wieczór przed pogrzebem.
W dzień pogrzebu (zazwyczaj trzeciego dnia po zgonie) w domu, w którym mieszkał zmarły, nad trumną z jego ciałem kapłan odprawia nabożeństwo żałobne – Panachydę. Potem trumna jest wynoszona przed dom, gdzie zgromadzeni odczytują fragmenty Ewangelii i odprowadzają trumnę w kondukcie do cerkwi (jeśli ciało znajduje się w domu pogrzebowym, obrzęd ten jest pomijany, a zmarły zostaje przywieziony stamtąd bezpośrednio do cerkwi).
W świątyni trumnę z ciałem zmarłego ustawia się naprzeciw tetrapodu (rodzaj stołu z krzyżem, ikoną i świecami), głową w kierunku ołtarza. Jeżeli w danej parafii jest taki zwyczaj, a jest tak w większości z nich, w intencji zmarłego odprawiana jest Boska Liturgia. Dopiero potem rozpoczyna się właściwa uroczystość pogrzebowa
Po ostatnim pożegnaniu, przy dźwiękach dzwonów cerkiewnych. Trumna jest wyprowadzana i przewożona na cmentarz. Tam kapłan ponownie odprawia Panachydę, po której odbywa się obrzęd „zapieczętowania grobu do Drugiego Przyjścia Jezusa Chrystusa".
W większości przypadków rodzina wystawia zmarłemu kamienny nagrobek, czasami budowane są grobowce. Na nagrobku rodzina umieszcza inskrypcje, najczęściej w języku ukraińskim.
Zmarłym oddaje się cześć głównie modląc się za spokój ich dusz, oraz składając kwiaty i zapalając znicze na grobach lub specjalne świeczki modlitewne, wstawiane w przeznaczone do tego świecznikach w świątyniach.
W szczególny sposób bliscy modlą się za zmarłego trzeciego, dziewiątego oraz czterdziestego dnia po jego śmierci, oraz w każdą rocznicę jego śmierci. Jest też tradycja „Zaupokijnych subot" (sobót modlitw za zmarłych), których terminy ściśle wyznacza kalendarz liturgiczny. Szczególnym dniem poszanowania zmarłych w kościele grekokatolickim obrządku bizantyjsko-ukraińskiego jest tzw. „Prowidna Nedila" – Niedziela Przewodnia lub Niedziela Antypaschy. Jest to druga niedziela Wielkanocna. Kapłan, zazwyczaj z kantorem (diakiem), chodzi wtedy od grobu do grobu, przy każdym odprawiając Panachydę, w obecności rodziny zmarłego.
(Tekst powstał m.in. w oparciu o poradnik „Godność nie umiera. Jak zachowywać się na cmentarzach różnych wyznań i tradycji", wydany przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.)