Odprawa pośmiertna - komu przysługuje i w jakiej wysokości

Prawo do odprawy pośmiertnej wypłacanej przez zakład pracy mają najbliżsi zmarłego pracownika, czyli:

- wdowa/wdowiec

- dzieci własne oraz przysposobione (do ukończenia 16 lat, a jeśli kontynuują naukę, to do jej ukończenia, ale nie dłużej niż do 25 lat lub bez względu na wiek, jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy,

- dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach rodziny zastępczej (jeżeli zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego — chyba że śmierć była następstwem wypadku przy pracy i nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach)

- rodzice, w tym także ojczym i macocha oraz osoba przysposabiająca, jeżeli nie są oni zdolni do pracy lub ukończyły 50 lat albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty po zmarłym pracowniku.

Zakład pracy nie musi natomiast wypłacać odprawy osobie, żyjącej ze zmarłym pracownikiem w związku nieformalnym – konkubinacie.

Ważny jest każdy pracownik

Kiedy pracodawca musi wypłacić odprawę pośmiertną? Gdy zmarły był jego pracownikiem w chwili śmierci lub, gdy po rozwiązaniu stosunku pracy pobierał zasiłek z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby.

A co, jeśli pracownik zmarł, nie świadcząc pracy, np. w wyniku wypadku podczas wakacji? To nie ma znaczenia: firma wypłaca odprawę również wtedy, kiedy jego pracownik zmarł przebywając na urlopie, opiekując się dzieckiem na urlopie macierzyńskim lub dochodząc do siebie na zwolnieniu chorobowym. Co istotne, odprawa przysługuje rodzinie niezależnie od tego, jak długo zmarły był zatrudniony, a nawet wtedy, gdy miał umowę na okres próbny. Dla zakładu pracy nie ma też znaczenia fakt, że śmierć pracownika nastąpiła w wyniku tzw. celowych działań, czyli np. samobójstwa. Również wtedy firma ma obowiązek odprawę wypłacić.

Ile powinna wynieść odprawa?

Wysokość odprawy pośmiertnej zależy od tego, jak długo zmarły był zatrudniony u pracodawcy, który ma sfinansować to świadczenie. Jeżeli zmarły pracował krócej niż 10 lat, wysokość odprawy będzie odpowiadała jednomiesięcznemu wynagrodzeniu. Gdy pracował ponad 10 lat, ale nie dłużej niż lat 15 – trzymiesięcznemu, a jeśli powyżej 15 lat – odprawa pośmiertna powinna mieć wartość wynagrodzenia półrocznego.

Co istotne, do wspomnianego wyżej okresu zatrudnienia w zakładzie pracy nie są wliczane lata zatrudnienia u innych, wcześniejszych pracodawców, chociaż jest tu wyjątek: kiedy zakład zmienia właściciela i np. staje się częścią innego przedsiębiorstwa, wtedy nowy pracodawca musi pracownikowi zaliczyć do stażu okres pracy w firmie przejmowanej.

Natomiast, jeżeli zmarły pracował równocześnie u kilku pracodawców, jego rodzina ma prawo do odprawy pośmiertnej od nich wszystkich w wysokości odpowiedniej do stażu pracy u każdego z tych pracodawców.

Wszystkim tyle samo

Jak pracodawca powinien podzielić wypłacaną odprawę między członków rodziny? Tu sprawa jest prosta: najpierw ustala, ile osób ma prawo do świadczenia, a potem dzieli przysługującą im kwotę na równe części. Jeżeli natomiast do przyjęcia odprawy prawo ma tylko jeden członek rodziny zmarłego, wtedy zakład pracy wypłaca mu połowę wysokości świadczenia.

Ale pracodawca nie wypłaci odprawy pośmiertnej, jeżeli wcześniej ubezpieczył pracownika na życie, a rodzinie zmarłego przysługuje z tego tytułu odszkodowanie w wysokości równej (lub wyższej) odprawie. Natomiast, jeżeli odszkodowanie wypłacone rodzinie przez zakład ubezpieczeń jest niższe od kwoty odprawy, pracodawca zmarłego wypłaca rodzinie różnicę między tymi świadczeniami.

To jednak nie wszystko. Dodatkowe odszkodowanie niezależne od odprawy pośmiertnej – np., gdy zgon pracownika nastąpił w czasie świadczenia pracy lub w drodze do pracy – może być zapisane w regulaminie wewnętrznym zakładu pracy zmarłego. Wtedy trzeba zajrzeć również do tego dokumentu.

Ważne! Jeżeli pracownik zmarł wskutek wypadku przy pracy, jego rodzinie przysługuje jeszcze jednorazowe odszkodowanie, które wypłaca ZUS.