Dziesiątki tysięcy osób kwestuje każdego roku na polskich nekropoliach podczas Wszystkich Świętych. Najczęściej zbierają pieniądze na renowację zabytkowych nagrobków. Wolontariuszy z puszkami możemy spotkać na niektórych nekropoliach także w czasie Wielkanocy.
"W Wielki Piątek z rana Wokulski przypomniał sobie, że dziś i jutro hrabina Karolowa i panna Izabela będą kwestowały przy grobach.
»Trzeba tam pójść i coś dać – pomyślał i wyjął z kasy pięć złotych półimperiałów. – Chociaż – dodał po chwili – posłałem im już dywany, ptaszki śpiewające, pozytywkę, nawet fontannę!... To chyba wystarczy za zbawienie jednej duszy. Nie pójdę«".
Tak rozpoczyna się rozdział dziewiąty pierwszego tomu "Lalki" Bolesława Prusa, zatytułowany "Kładki, na których spotykają się ludzie różnych światów".
Mamy koniec lat 70. XIX wieku. To wtedy bowiem rozgrywa się akcja "Lalki". Bohater powieści Bolesława Prusa przypomina sobie, że przez dwa dni hrabina Joanna Karolowa i panna Izabela Łęcka będą kwestować przy grobach.
O jakie groby chodzi? Na tym właśnie polega różnica pomiędzy kwestami, jakie znamy obecnie, a tymi z XIX wieku.
Kwesty wielkotygodniowe były wówczas bardziej wydarzeniami towarzyskimi. W Wielki Piątek i Wielką Sobotę znane osobistości – przede wszystkim panie – spotykały się w kościołach przy grobach Chrystusa, by zbierać datki dla potrzebujących. Szczególnie modne spotkania te były w Warszawie. Jak ważne towarzysko było to wydarzenie, świadczy choćby fakt, że zapowiadał je m.in. "Kurier Warszawski", publikując dokładne informacje, kto, gdzie i kiedy będzie kwestował.
Fot. domena publicznaKwesty na cmentarzach w obecnej formie mają w Polsce półwieczną tradycję. Właściwie dokładnie 50-letnią, bo najbardziej znana kwesta w kraju – na Starych Powązkach w Warszawie – po raz pierwszy odbyła się w 1975 roku, z inicjatywny Jerzego Waldorffa .
Cel najczęściej jest ten sam: renowacja nagrobków, pomników, często znanych osób, ale przez lata zapomnianych czy zaniedbanych. Jedno natomiast jest wspólne z XIX-wiecznymi kwestami. To udział znanych osób. Każdego roku w całym kraju kwestują aktorzy, sportowcy, społecznicy, politycy, samorządowcy, dziennikarze. Ale oczywiście nie sami, pomagają im także harcerze, młodzież. Dzięki temu udaje się przywrócić dawny blask wielu zapomnianym miejscom na nekropoliach. Nie tylko w Polsce, ale też w wielu innych miejscach świata.
Nie ma precyzyjnych danych, ile pieniędzy każdego roku zostaje zebranych podczas kwest na cmentarzach w naszym kraju. Kwoty z pewnością idą w miliony, wszystko dzięki wspaniałej postawie kwestujących. Dla przykładu w 2024 roku na Starych Powązkach zebrano ponad 250 tys. zł.
Kwesty cmentarne organizowane są podczas Wszystkich Świętych, ale jest jedno miejsce w kraju, w którym od blisko trzech dekad kwestuje się także w Wielkanoc.
To cmentarz przy ul. Limanowskiego w Radomiu.
To inicjatywa Społecznego Komitetu Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu. W 2025 roku obchodzi on 30-lecie powstania. Komitet założono po bulwersującym wydarzeniu, gdy wandale zdemolowali i wywieźli na złom Anioła Ciszy, czyli stojącą w głównej alei cmentarza, wykonaną z brązu figurę z grobu Konstantego Mireckiego.
Fot. Marcin Wołoszczak/Agencja Wyborcza.plWłaśnie wtedy na nekropolii przy ul. Limanowskiego, mającym ponad 200-letnią historię najstarszym cmentarzu w Radomiu, rozpoczęły się kwesty we Wszystkich Świętych, a kilka lat później – także w Wielką Sobotę – dzień, w którym mieszkańcy Radomia tradycyjnie odwiedzają groby swoich bliskich.
Fot. Anna Jarecka/Agencja Wyborcza.pl"Na radomskiej nekropolii rzymskokatolickiej znajduje się ponad 300 zabytkowych nagrobków, wpisanych do rejestru zabytków województwa mazowieckiego, z czego wiele czeka na pilne prace konserwatorskie. Dzięki ofiarności darczyńców część z nich udaje się każdego roku poddawać pracom renowacyjnym. W czasie 29 lat istnienia, Komitet uzyskał w czasie 42 zbiórek, kwotę ponad 800 tys. zł. i odrestaurował 25 zabytkowych nagrobków" – informował w mediach społecznościowych przed wielkanocną kwestą w 2024 r. Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu.
To z pewnością najsłynniejsza wielkanocna kwesta na polskich nekropoliach. Ale czy najstarsza i jedyna? Jeśli w Waszej okolicy przy okazji Wielkanocy także organizowane są podobne zbiórki, podzielcie się z nami ich historią. Piszcie na: pomoc@odeszli.pl lub na naszym facebookowym profilu.
Piotr Rozpara