Tysiące turystów odwiedza każdego dnia słynne wzgórze Montjuic w Barcelonie. Nie wszyscy jednak pewnie wiedzą, że tuż obok znajduje się inne wyjątkowe miejsce. To jedyny w swoim rodzaju cmentarz - Cementerio de Montjuic.
Wystarczy na Plaça d'Espanya, czyli jednym z głównych placów Barcelony, wsiąść do autobusu linii nr 150, by po niespełna pół godzinie być u podnóża wzgórza Montjuic. To jedna z największych atrakcji stolicy Katalonii. Można tu spędzić wiele godzin, bo jest co podziwiać. Nie tylko piękny zamek, z którego rozpościera się widok na potężny port oraz Morze Śródziemne, czy piękny Palau National (Pałac Narodowy). Fani sportu po drodze powinni odwiedzić stadion, na którym w 1992 roku polscy piłkarze zdobyli wicemistrzostwo olimpijskie, a teraz – podczas remontu Camp Nou – grają tam piłkarze Barcelony z Robertem Lewandowskim i Wojciechem Szczęsnym, a także znajdujące się tuż obok Muzeum Olimpizmu i Sportu.
W drodze powrotnej nie warto jednak od razu jechać autobusem linii nr 150 prosto na Plaça d'Espanya. Kilkadziesiąt minut spacerem sprawi, że z okolic zamku przeniesiemy się w inne magiczne miejsce. To Cementerio de Montjuic, a po katalońsku – Cementiri de Montjuïc.
Niektórzy nazywają tę nekropolię miastem. Oczywiście jest w tym sporo przesady, choć otwarty 17 marca 1883 roku cmentarz robi ogromne wrażenie. Nie tylko dlatego, że zajmuje powierzchnię 567 934 metrów kwadratowych, czyli ponad 56 hektarów, oraz że jest tu około 151 tysięcy grobów, ale przede wszystkim ze względu na swoje niesamowite położenie i wygląd.
Geneza powstania tej nekropolii jest stosunkowo prosta. Pod koniec XIX wieku brakowało już miejsc na mniejszych miejskich cmentarzach Barcelony. Trzeba więc było znaleźć takie rozwiązanie, by problemu nie było przez kolejne dekady. I znaleziono je właśnie na wzgórzu Montjuic. Część tego terenu należała wówczas do wojska, ale konieczne były także wywłaszczenia – w wielu miejscach prowadzona była bowiem działalność rolnicza. Jednym z powodów, by to właśnie na Montjuic zlokalizować nową nekropolię, był także fakt, że w średniowieczu chowano tu Żydów.
Cmentarz na Montjuic – nazywany także Cmentarzem Południowo-Zachodnim – miał rozwiązać problem pochówków, ale oczywiście nie rozwiązał go na zawsze. Rozrastająca się w ekspresowym tempie Barcelona potrzebowała kolejnych nekropolii i takie zaczęto zakładać. Niektóre już poza obszarem miejskim.
Fot. ShutterstockLiczba grobów to 151 tysięcy, ale liczba pochowanych tam osób przekracza milion. Cmentarz na Montjuic był pierwszą nekropolią w Barcelonie, na której chowano osoby różnych wyznań religijnych.
Czyje groby możemy tam odwiedzić?
Od 1985 roku spoczywają tam szczątki Lluísa Companysa, katalońskiego bohatera narodowego, dążącego do niepodległości w wojnie domowej przeciwko reżimowi generała Franco pod koniec lat 30. XX wieku. To właśnie ta dyktatura skazała Companysa na karę śmierci, którą wykonano 15 października 1940 roku w fosie zamku na wzgórzu Montjuic. Imię Lluísa Companysa nosi także wspomniany stadion olimpijski.
Z oczywistych względów na tej nekropolii znajdziemy wiele ofiar mrocznych czasów reżimu Franco, ale także dużo symboli sportowych. Na Cementerio de Montjuic spoczywa bowiem m.in. założyciel klubu FC Barcelona Joan Gamper czy legendarny bramkarz Ricardo Zamora.
"Na wszystkich cmentarzach, a Montjuic nie jest wyjątkiem, różnice klasowe i ekonomiczne utrzymują się po śmierci. Tak więc skromni ludzie są chowani w małych niszach umieszczonych w długich rzędach, podczas gdy bogaci ludzie są chowani w panteonach zaprojektowanych przez znanych architektów, z dziełami sztuki rzeźbionymi przez najlepszych rzeźbiarzy epoki" – czytamy na katalońskim blogu podróżniczym Viatjarpelmon.cat.
Fot. ShutterstockZwiedzając Cementerio de Montjuic, odkrywamy bogactwo tradycji i różne sposoby składania zmarłych do grobu. Z jednej strony w okazałych mauzoleach (w większości w stylu neogotyckim), w których znajduje się nawet osiem grobów, a z drugiej – skromne pochówki tych, których bliskich nie było stać na taką inwestycję.
Jak wspomnieliśmy, Cementerio de Montjuic zajmuje powierzchnię 56 hektarów. Budowano go nieco ponad rok i został podzielony na 14 sektorów. Wyjątkowy charakter tej nekropolii nadają strome zbocza wzgórza. Kręte ścieżki, tarasy z widokiem na port i Morze Śródziemne – wszystko to sprawia, że miejsce jest niezwykłe.
Wyznaczono trzy trasy zwiedzania cmentarza: historyczną, artystyczną oraz mieszaną.
Ważna podpowiedź. Korzystając z nowoczesnych technologii, skanujmy kody QR, by dowiedzieć się więcej o konkretnych miejscach. Znajdziemy je w wielu lokalizacjach, a uzyskane dzięki nim informacje znacznie wzbogacą naszą wiedzę.
Na terenie nekropolii znajduje się także Muzeum Karawanów. W 1970 roku założone zostało w Domu Pogrzebowym Sancho de Ávila, zaś na Cementerio de Montjuic przeniesiono je w 2013 r.
Fot. ShutterstockOdwiedzić warto też bibliotekę, w której znajduje się ponad 4 tysiące dokumentów o kulturze pochówków na całym świecie.
Cementerio de Montjuic otwarty jest codziennie w godzinach 8-18.
Piotr Rozpara