Jak zadbać o groby ale ich nie uszkodzić podczas czyszczenia? Czego używać, aby kamienny pomnik był czysty i długo wyglądał "jak nowy" nie tylko we Wszystkich Świętych? Oto wypróbowane sposoby kamieniarzy.
Przystępując do porządkowania rodzinnych grobów, najlepiej zacząć pracę od wyrzucenia starych, zużytych już zniczy i zwiędłych kwiatów. Dobrze jest też uporządkować teren wokół grobu. Jesienią z reguły jest tam wiele liści opadłych z okolicznych drzew. Musimy przy tym pamiętać, że także na cmentarzach obowiązuje segregacja śmieci.
Później, kiedy zaczynamy porządkować płyty i pomniki nagrobne, stajemy przed dylematem, jakich środków użyć, aby groby wyczyścić, a jednocześnie nie uszkodzić ich kamiennej powierzchni. Czy płyn do mycia podłóg będzie lepszy od octu albo zmywacza do paznokci? Czy zastosować proszek do prania albo piasek, czy nie? Jak czyścić nagrobki, aby ich nie zniszczyć? Zapytaliśmy o to właścicieli firm kamieniarskich, fachowców zawodowo rozwiązujących podobne dylematy.
Granit to popularna skała magmowa, materiał, z którego w Polsce robi się najwięcej nagrobków. Głównie z powodu jego wytrzymałości oraz odporności na ścieranie i działanie warunków atmosferycznych, ale też dlatego, że jest dość łatwo dostępny (w Polsce występuje na południu, głównie na Dolnym Śląsku) i stosunkowo łatwy w obróbce.
Jak czyścić wykonane z granitu płyty nagrobne? Okazuje się, że nie trzeba wkładać wiele pracy ani funduszy, aby nagrobek z granitu przez lata prezentował się efektownie.
Do czyszczenia takiego kamienia najlepsze jest szare mydło z wodą
– twierdzi Robert Gołębiewski, kamieniarz z Lipnik pod Wołominem. – Szare, bo ma najlepsze właściwości, a woda powinna mieć temperaturę otoczenia. Nie może być zimniejsza, albo cieplejsza, bo wtedy kamień może popękać. A jeśli nie mamy szarego mydła, można zastosować płyn do mycia szyb, koniecznie rozcieńczony, żeby taki preparat nie był za mocny: jedną porcję płynu na pięć porcji wody. To tani, ale solidny sposób. Ewentualnie można użyć płyn do mycia naczyń. Ale też z wodą. Dosłownie kropelkę na miskę wody. Tak, aby się tylko zapieniło. Mam jeszcze jedną radę: im mniej chemii, tym lepiej dla kamienia. Jestem przeciwnikiem jej stosowania. Jak takie środki wejdą w materiał, to już cały czas trzeba je stosować. A jak się regularnie dba o pomnik tradycyjnymi metodami, to taka „ostra" chemia w ogóle nie jest potrzebna.
Jak założyć Miejsce Pamięci w serwisie Odeszli.pl? (instrukcja tutaj )
Podczas czyszczenia pomnika z granitu musimy pamiętać, żeby – z powodu budowy tego kamienia – nie używać żadnych środków natłuszczających, bo wtedy powierzchnia pomnika straci naturalny blask. Ważne jest też, aby płytę granitową rzeczywiście czyścić stosunkowo często, co najmniej raz w miesiącu.– A po każdym myciu trzeba zawsze mocno spłukać nagrobek wodą i wypolerować miękką gąbką lub szmatką – radzą kamieniarze. – Ale też bardzo ostrożnie, żeby nie porysować powierzchni.
Marmur nie jest powszechnie stosowany na polskich cmentarzach. Jednym z powodów jest wysoka cena, innym – kłopot z utrzymaniem takiego kamienia w dobrym stanie. – Marmur się zwyczajnie w naszym klimacie na pomnik nie nadaje – twierdzą kamieniarze.
Jeżeli jednak ktoś opiekuje się nagrobkiem z takiego właśnie materiału, niech najlepiej do jego pielęgnacji zastosuje jedynie ciepłą wodę, którą następnie dokładnie usunie za pomocą miękkiej szmatki. Pod żadnym pozorem nie wolno stosować szczotek z twardym włosiem oraz środków chemicznych.
Tak, jak przy pomniku granitowym, o nagrobek marmurowy należy dbać systematycznie i czyścić dość często. Wtedy długo będzie wyglądał, jak nowy. Trzeba przy tym pamiętać, aby unikać preparatów zawierających kwasy oraz wybielacze, bo wtedy mogą powstać trudne do usunięcia plamy. – Nawet woda z sokiem z cytryny może tu zaszkodzić – ostrzegają kamieniarze. – Powierzchnia pomnika marmurowego szybciej niż normalnie straci wtedy naturalny blask.
Lastryko - mieszanina cementu, grysu, wody oraz barwnika – było w Polsce przez lata najpopularniejszym materiałem wykorzystywanym do budowy nagrobków. Decydująca okazywała się tu przede wszystkim cena – znacznie niższa od kosztów budowy pomnika z granitu lub marmuru.
Niestety, niechcianą cechą lastryka jest jego dość duża porowatość – na takich nagrobkach panują wręcz wymarzone warunki do zarastania pleśnią oraz mchem i brudem, co szybko psuje ich wygląd. Dlatego w utrzymanie pomników z lastryka trzeba włożyć znacznie więcej pracy niż przy czyszczeniu nagrobków z innych materiałów.
Jak napisać wspomnienie w Miejscu Pamięci na Odeszli.pl? (czytaj tutaj )
Na szczęście pomnik z lastryka jest dużo bardziej odporny na zarysowania od płyt z granitu i marmuru. Dlatego – po obfitym spłukaniu ciepłą wodą – można go myć szczotką z twardszym włosiem. A po wypłukaniu i wysuszeniu można nanieść odrobinę oleju roślinnego lub delikatnie nawoskować – wszystko po to, aby uszczelnić pory i zabezpieczyć płytę przed wilgocią i brudem.
Piaskowiec to najpopularniejszy kamień na świecie, stąd używa się go też do produkcji pomników, płyt nagrobnych i elementów ozdobnych, takich jak wazony i donice. Ale chociaż ten kamień wygląda bardzo efektownie, to jest trudniejszy do utrzymania w czystości, niż inne. Wszystko dlatego, że piaskowiec ma strukturę bardzo łatwo wchłaniającą brud.
Wykonane z tego budulca elementy najlepiej myć ciepłą wodą. A tylko od czasu do czasu można użyć specjalny, łagodny preparat do konserwacji. Pamiętając przy tym, aby za każdym razem używać jedynie miękkiej szmatki albo gąbki. W innym przypadku piaskowiec można bardzo łatwo zarysować.
Lista środków niepolecanych przy czyszczeniu nagrobków jest długa. Wystrzegać się należy m.in. takich preparatów, jak zmywacze do paznokci, benzyna ekstrakcyjna, rozcieńczalniki, terpentyna, środki do czyszczenia toalet a nawet ocet, piasek i sól. Wszystkie one niszczą warstwę ochronną pomników kamiennych. Podczas czyszczenia nie wolno też używać ostrych, drucianych szczotek. Zamiast tego lepiej wykorzystać gąbkę, a do usuwania wosku po pękniętych zniczach – drewnianą łopatkę.
Co jednak robić przy dużych, niemożliwych do usunięcia zabrudzeniach? – Jedyne, co możemy wtedy naprawdę zrobić, to dać taki nagrobek do wyszlifowania – radzą kamieniarze.