Stanisław Jankowski ps. „Agaton"

Był architektem. Walczył we wrześniu ’39, później został jednym z cichociemnych, walczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie odbudowywał stolicę, został honorowym obywatelem Warszawy. Architekturę na Politechnice Warszawskiej Stanisław Jankowski skończył rok przed wybuchem II wojny światowej. Zaraz potem rozpoczął pracę naukową na stanowisku asystenta. We wrześniu 1939 roku został zmobilizowany i skierowany do Ośrodka Artylerii Lekkiej w Wilnie. Po ataku wojsk sowieckich na Polskę przedostał się na Litwę i tam został internowany. Z niewoli uciekł do Francji, gdzie zaciągnął się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie formowanych rzez gen. Władysława Sikorskiego. Kiedy Francja skapitulowała, razem z resztą wojska wylądował w Wielkiej Brytanii. Tam przeszedł szkolenie wywiadowcze i – jako jeden z „cichociemnych” został wysłany do okupowanego kraju – wylądował w marcu 1942 roku niedaleko Łosinna pod Wyszkowem. W Warszawie został kierownikiem Wydziału Legalizacji i Techniki w Oddziale Informacyjno-Wywiadowczym Komendy Głównej AK. Podrabiał niemieckie dokumenty, które potrzebne były w pracy wywiadowczej, m.in. kurierom wysyłanym z misjami przez Komendę Główną AK. W powstaniu warszawskim dowodził plutonem „Agaton” w batalionie „Pięść”. Walczył na Woli, w Śródmieściu, na Starym Mieście, Żoliborzu, w Puszczy Kampinoskiej i ponownie na Starówce i Śródmieściu. Kilka razy przechodził kanałami. Po kapitulacji powstania – jako adiutant generała Komorowskiego – był więziony w oflagach w Norymberdze, Colditz pod Dreznem i w Alpach Tyrolskich. Swoje wojenne przeżycia opisał w książce „Z fałszywym Ausweisem w prawdziwej Warszawie”. Po wojnie Stanisław Jankowski ukończył w Liverpoolu na tamtejszym uniwersytecie roczne studium urbanistyczne i powrócił do Warszawy, gdzie pracuje przy odbudowie zrujnowanego miasta: najpierw w Biurze Odbudowy Stolicy, później w Biurze Planowania Rozwoju Warszawy. Był m.in. współautorem planu odbudowy Warszawy i jednym z projektantów Trasy W-Z oraz Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Pracował też nad planami urbanistycznymi w Bagdadzie (Irak), Skopje (macedonie), Chimbote (Peru) oraz Nikozji (Cypr). Stanisław Jankowski został odznaczony m.in. m.in. Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz - dwukrotnie - Krzyżem Walecznych. W 1995 r. został Honorowym Obywatelem Warszawy. Od 2009 roku jest patronem skweru położonego na Powiślu między ulicami Gęstą, Dobrą, Karową i Browarną. U zbiegu dwóch ostatnich od 2020 roku ma swój pomnik. „Żywot „Agatona” to jakby dwa wielkie tomy. Pierwszy poświęcony jest walce. Drugi – odbudowie ze zgliszcz rodzinnego miasta, które w tej walce uległo totalnemu zniszczeniu. Całość to służba Polsce” – pisał o Jankowskim Jan Nowak-Jeziorański.