Marcel Łoziński

Wybitny reżyser, jeden z najważniejszych twórców polskiego filmu dokumentalnego. Marcel Łoziński urodził się w 1940 roku w Paryżu. W 1971 roku ukończył studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi. W latach 70., wraz z m.in. Krzysztofem Kieślowskim, Tomaszem Zygadło czy Pawłem Kędzierskim, współtworzył "nową zmianę" w polskim dokumencie. Nakręcił wówczas "Happy End" o młodym inżynierze, który stał się kozłem ofiarnym niezrealizowanego w terminie planu. W latach 70. i 80. był związany z Telewizją Polską, następnie pracował dla Zespołu Filmowego „X" Andrzeja Wajdy i warszawskiej Wytwórni Filmów Dokumentalnych (WFD). W styczniu 1980 roku ministra kultury usunęła go z WFD, gdy dwa jego filmy ("Egzamin dojrzałości" i "Próba mikrofonu") zostały zatrzymane przez cenzurę. W latach 90. nakręcił dwa filmy, które przyniosły mu międzynarodowy rozgłos. Tytuł nominowanego do Oscara dokumentu "89 mm od Europy" (1993) odnosi się do różnicy pomiędzy szerokością torów w Europie a tych w byłym ZSRR. Łoziński w tym krótkim, alegorycznym filmie pokazuje, że te milimetry wyznaczają granicę pomiędzy dwoma światami. "Wszystko może się przytrafić" (1995) jest z kolei zapisem rozmów 6-letniego syna reżysera, Tomasza Łozińskiego, z przypadkowo napotkanymi na ulicy ludźmi. W 2016 roku film ten został wybrany najlepszym filmem dokumentalnym w historii polskiego kina w plebiscycie publiczności organizowanym w ramach projektu "100/100. Epoka Polskiego Filmu Dokumentalnego". W 2009 roku został uhonorowany Europejską Nagrodą Filmową za "Poste restante" (2008), 14-minutowy dokument o losach jednego z miliona listów, które co roku trafiają do Urzędu Przesyłek Niedoręczalnych w Koluszkach, skreślonego dziecięcą ręką, zaadresowanego do Pana Boga. Marcel Łoziński był także twórcą takich filmów jak: "Zderzenie czołowe" (1975), „Żeby nie bolało" (1998), „Jak to się robi" (2006). Zrealizował wraz z synem – także cenionym reżyserem dokumentalnym – Pawłem Łozińskim filmy "Ojciec i syn" oraz "Ojciec i syn w podróży" (2013), które są zapisem ich wspólnej podróży. – Nie interesuje mnie ani czysty dokument, ani fabuła z aktorami. Robiąc "czysty dokument" – tylko patrzymy. W fabule – posługujemy się wymyślonymi schematami. Staram się wyciągnąć korzyści z obu metod: fabularnej i dokumentalnej. (...) Ktoś powiedział: realizować film, to znaleźć moment równowagi między własną ideą – a sugestiami rzeczywistości. Staram się wpłynąć na rzeczywistość, a następnie stworzoną sytuację traktować jako otwartą – mówił w rozmowie z Tadeuszem Sobolewskim opublikowanej w 1976 roku w magazynie "Film". Zmarł 20 sierpnia 2025 roku. Miał 85 lat.

Zdjęcie profilowe: Michał Mutor/Agencja Wyborcza.pl