Jarosław Klejnocki

Był poetą, prozaikiem, wieloletnim dyrektorem Muzeum Literatury w Warszawie i jedną z najważniejszych postaci życia literackiego w Polsce. Zostawił po sobie kilkanaście tomów poezji, pięć powieści, tomy eseistyczne, krytycznoliterackie i opowiadania. Zmarł 21 czerwca 2025 roku w wieku 61 lat. Jarosław Klejnocki ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Obronił doktorat poświęcony twórczości poetyckiej Adama Zagajewskiego oraz uzyskał habilitację. Był m.in. kierownikiem Zakładu Edukacji Literackiej w Instytucie Literatury Polskiej UW. W latach 90. zaczął pracować jako nauczyciel języka polskiego w warszawskich liceach, a także w stołecznym Kuratorium Oświaty i Wychowania, a następnie m.in. w Centralnym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli. "Moja praca zawodowa i zainteresowania badawcze zawsze były dwutorowe: z jednej strony prowadziłem zajęcia metodyczne w ramach specjalizacji nauczycielskiej, z drugiej zaś zajmowałem się współczesną literaturą polską, a osobliwie poezją", pisał o swojej drodze zawodowej. Jako krytyk literacki zadebiutował w 1985 roku w „Miesięczniku Literackim". Do najważniejszych osiągnięć krytycznoliterackich Klejnockiego należy zaliczyć, napisane wspólnie z Jerzym Sosnowskim, "Chwilowe zawieszenie broni. O twórczości tzw. pokolenia bruLionu (1986–1996)". Był jednym z pierwszych krytyków protestujących przeciwko dokonującemu się na początku XXI wieku urynkowieniu literatury. W opublikowanym w 2003 roku tekście "W szponach profitariatu", który ukazał się na łamach "Krytyki Politycznej" zwracał uwagę m.in. na brak krytycznej oceny twórczości najważniejszych polskich pisarzy i pisarek. "Możemy być pewni, że cokolwiek napiszą Czesław Miłosz, Wisława Szymborska lub Tadeusz Różewicz, zostanie w mediach popularnych ocenione w kategoriach wydarzenia", pisał Klejnocki. Dosadne i często ironiczne wypowiedzi Klejnockiego budziły kontrowersje, jak choćby jego krytyka książki Doroty Masłowskiej "Wojna polsko-ruska...", o której pisał: "Tak sobie może Dorotka po prostu wyobrażać dresiarza, a my mamy wierzyć, że to prawda". W 1993 roku ukazał się jego debiutancki tom poezji, "Oswajanie". Wydał kilkanaście tomów poetyckich, z których ostatni - "Ciemne Zwierciadło" - ukazał się w 2016 roku. Klejnocki był również redaktorem. Opracował ważne antologie polskiej poezji: "Po Wojaczku" (1992) oraz - razem z Pawłem Duninem-Wąsowiczem i Krzysztofem Vargą - "Macie swoich poetów. Liryka polska urodzona po 1960 r." (1996). Był także jednym z edytorów listów Bolesława Micińskiego i Jerzego Stempowskiego (1995) oraz opracował wiersze Agnieszki Osieckiej (2009 i 2020). Był również autorem podręczników języka polskiego ("Słowa i teksty") dla szkół ponadgimnazjalnych oraz podręcznika akademickiego, "Literatura staropolska". Opublikował pięć powieści. Jako prozaik zadebiutował w 2002 r. książką "Jak nie zostałem menelem". Książka nie miała dobrego przyjęcia. Katarzyna Surmiak Domańska pisała w "Wyborczej": "Epatowanie oczytaniem i zakumplowaniem ze znanymi pisarzami nie zakryje mizerii własnego pióra". Marcin Wieczorek w "Polityce" był trochę łagodniejszy. "Klejnocki napisał książkę jasną, przyjemną i spokojną, może nawet zanadto", pisał krytyk. Następnie ukazały się: "Przylądek pozerów: powieść antykryminalna" (2005), "Południk 21" (2008), "Człowiek ostatniej szansy" (2010) i "Opcje na śmierć" (2012). Wszystkie te cztery powieści to kryminały, których głównym bohaterem jest komisarz Komendy Stołecznej Policji Ireneusz Nawrocki. Jak pisała Magdalena Dubrowska: "popalający fajkę miłośnik wina, wielbiciel kolorowych koszul i ostrej muzyki z zespołem Rammstein na czele". W 2010 roku Klejnocki został dyrektorem Muzeum Literatury w Warszawie. Pytany o to, jak łączy działalność na rzecz wielkiego dziedzictwa literackiego z pisaniem kryminałów, mówił: "W kryminałach nie ma nic zdrożnego. To jest literatura, którą uważamy za rzecz klasy B, czysto rozrywkową, ale w ostatnich czasach ten gatunek bardzo awansował". Ze stanowiska odszedł w 2024 roku. Za urzędowania Klejnockiego budynek Muzeum przeszedł generalny remont. Był także członkiem kapituły Nagrody Literackiej m.st. Warszawy, a od kwietnia 2025 roku kierował Zakładem Praktyk Twórczego Pisania w Instytucie Polonistyki Stosowanej UW na kierunku Sztuka pisania. Publikował w niemal wszystkich ważnych polskich magazynach. W "Wyborczej", w dodatku „Gazeta o Książkach" w latach 1997-2002 prowadził cykl "Między wierszami". Jego wiersze, eseje i artykuły tłumaczono na angielski, niemiecki, szwedzki, słoweński, bułgarski, węgierski, rosyjski.

Zdjęcie profilowe: Adam Stępień/Agencja Wyborcza.pl