Jimmy Carter

"Utrzymywanie wiary we wszystko, co najlepsze w ludzkości i w Ameryce, to historia życia Jimmy'ego Cartera". Tak byłego prezydenta USA żegnał w styczniu 2024 roku urzędujący prezydent USA Joe Biden. A prywatnie, przyjaciel Jimmy'ego Cartera. "To historia człowieka, który pochodził z domu bez bieżącej wody ani elektryczności, a dostąpił szczytu władzy" - mówił Biden.  Jimmy Carter urodził się w 1924 roku w farmerskiej rodzinie w Plains w stanie Georgia. Jego ojciec był plantatorem orzeszków ziemnych i zagorzałym zwolennikiem segregacji rasowej, matka - pielęgniarką. Jak wspominał potem w swojej autobiografii, jego dzieciństwo "przypominało życie na farmie sprzed 2000 lat" - bez elektryczności czy toalety w domu. Już jako kilkulatek przejawiał wyjątkowe zdolności w rozwiązywaniu zagadek logicznych, co sprawiło, że w wieku ośmiu lat został honorowym członkiem stowarzyszenia matematycznego stanu Georgia. A potem został fizykiem jądrowym. Studiował na Georgia Southwestern State University oraz Georgia Institute of Technology, a w 1943 roku dostał się do Akademii Marynarki Wojennej w Annapolis. Na początku lat 50-tych służył na okrętach podwodnych, także atomowych, ale po śmierci ojca zrezygnował z kariery wojskowej i przejął rodzinną plantację orzeszków. Wiele lat później mawiał, że „Orzeszki ma we krwi”. To wtedy zainteresował się polityką i mocno sprzeciwiał się segregacji rasowej, która na Południu była codziennością. W 1971 roku został gubernatorem stanu Georgia z ramienia Partii Demokratycznej ogłaszając w przemówieniu inauguracyjnym, że "czas dyskryminacji rasowej się skończył". I na dowód mianował Afroamerykanów na wysokie stanowiska stanowe. Pod koniec 1974 roku zdecydował, że nie będzie ubiegać się o reelekcję, ponieważ chce wystartować w wyborach prezydenckich. Mało kto uważał wtedy, że ma realne szanse na zwycięstwo, stąd nazywano go nawet "Jimmy Who?" [Jimmy Kto?]. 20 stycznia 1977 roku został zaprzysiężony na prezydenta Stanów Zjednoczonych. Jego prezydentura przypadła na niełatwa lata dla USA i świata i kojarzona jest z wieloma kryzysami, wewnętrznymi i zewnętrznymi: stagnacją gospodarczą, inflacją, kryzysem naftowym, wypadkiem w elektrowni jądrowej Three Mile Island, rewolucją islamską w Iranie czy sowiecką inwazją na Afganistan. Carter miał natomiast duże zasługi we wsparciu opozycji demokratycznej w Polsce i doprowadził do zasadniczych zmian w polityce Waszyngtonu wobec bloku wschodniego. Po sowieckiej interwencji w Afganistanie, nałożył embargo na eksport zboża do ZSRR i zdecydował o bojkocie letnich igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 r. "Jakakolwiek próba przejęcia kontroli nad regionem Zatoki Perskiej przez siłę zewnętrzną będzie traktowana jako atak na żywotne interesy Stanów Zjednoczonych i taki atak będzie odparty wszelkimi niezbędnymi środkami, w tym siłą militarną" - ogłosił, a słowa te przeszły do historii jako doktryna Cartera. Za jeden z jego największych sukcesów uważa się również wypracowanie porozumień z Camp David w 1978 r. , które doprowadziły do zawarcia traktatu pokojowego między Izraelem a Egiptem. Po zakończeniu prezydentury poświęcił się działalności na rzecz pokoju i demokracji na świecie, za co w 2002 r. otrzymał Nagrodę Nobla. Angażował się również w działania mające poprawić warunki zdrowotne w krajach rozwijających się, przede wszystkim w ramach Carter Center oraz Habitat for Humanity. Prezydent Joe Biden podkreślał po jego śmierci, że Jimmy Carter "ocalił, polepszył i zmienił życie ludzi na całym świecie". "Pracował nad tym, by eliminować choroby, wykuwać pokój, rozszerzać prawa obywatelskie i prawa człowieka, promować wolne i uczciwe wybory, zapewniać dach nad głową bezdomnym, i zawsze stawał po stronie najsłabszych" - napisał w oświadczeniu, stawiając go za wzór dla innych Amerykanów. Jimmy Carter zmarł 29 grudnia 2024 roku w wieku 100 lat. Na jego państwowym pogrzebie w Katedrze Narodowej w Waszyngtonie, obecni byli wszyscy żyjący byli prezydenci USA. Jimmyi Carter został pochowany w rodzinnym Plains w stanie Georgia, na swojej działce nad brzegiem stawu, obok żony Rosalynn, z którą spędził 77 lat. Jimmy i Rosalynn pobrali się w 1946 r., mieli trzech synów i córkę. Doczekali się dziewięciu wnuków, trzech wnuczek, pięciu prawnuków i ośmiu prawnuczek.

Zdjęcie profilowe: Library of Congress