Peter Brook

Światowej sławy reżyser teatralny i filmowy. W drugiej połowie XX wieku, wystawiając klasyczne dzieła w nowatorskiej formie, jak mało który wpłynął na kształt współczesnego teatru. Peter Stephen Paul Brook, bo tak brzmi jego pełne nazwisko, urodził się na przedmieściach Londynu w inteligenckiej rodzinie żydowskich imigrantów z Łotwy. Był absolwentem londyńskiej Westminster School, Gresham’s School w hrabstwie Norfolk oraz Uniwersytetu Oksfordzkiego (był jednym z najmłodszych studentów tej uczelni). Zarówno teatr, jak i film pociągały go od wczesnej młodości. Podobno kiedy miał zaledwie 10 lat wystawił, przed widownią złożoną z członków rodziny, czterogodzinną wersję szekspirowskiego „Hamleta”, w którym aktorami były kukiełki. W tym samym czasie pisał też scenariusze do reklam telewizyjnych. Kiedy miał zaledwie 16 lat rozpoczął współpracę z Shakespeare Memorial Theatre (od 1961 roku placówka ma nazwę zmienioną na Royal Shakespeare Theatre). Dwa lata później przedstawił londyńskiej publiczności swoją pierwszą profesjonalną produkcję sceniczną – „Dr. Faustusa” Christophera Marlowe'a. Później wystawił sztuki Szekspira, m.in. „Króla Leara”, „Burzę” i „Sen nocy letniej” – wszystkie wzbudziły zainteresowanie zarówno widzów, jak i krytyków, a jego nowatorskie inscenizacje pomogły ugruntować reputację RST i prowadzącej go Royal Shakespeare Company. W swoich spektaklach Brook odrzucał tradycyjne, kilkusetletnie naleciałości kulturowe. Zastąpił romantyczne i quasi-realistyczne scenografie, surową, odważną scenografią, w której często ważną rolę odgrywały zaskakujące efekty wizualne. A w aktorstwie – zamiast na recytowanie kwestii – kładł nacisk na działanie. W swoich innowacjach nie ograniczał się do Szekspira. Jedną z najbardziej znanych produkcji Brooka była inscenizacja z 1964 roku sztuki Petera Weissa „Marat/Sade”. Dwa lata później zrealizował „US”, przedstawienie o doświadczeniach z Wietnamu i okropnościach wojny. Brook zrealizował też adaptację „Edypa Seneki” Teda Hughesa. Zwieńczeniem tego okresu twórczości Brooka była produkcja szekspirowskiego „Snu nocy letniej” (1970). Wkrótce potem reżyser wyjechał do Paryża, gdzie założył Międzynarodowe Centrum Badań Teatralnych. Szukał w nim nową formę teatru, który przemawiałby do ludzi na całym świecie – teatr prawdziwie uniwersalny. W 1985 roku przedstawił następny ze swoich słynnych spektakli - „Mahabharatę", opartą na hinduskim poemacie filozoficzno-religijnym. W sumie Peter Brook wyreżyserował ponad 60 przedstawień. W kinie Brook zadebiutował adaptacją „Opery żebraczej” (1953) Johna Gaya z Laurence Olivierem w roli rozbójnika MacHeatha. Kolejny film Brooka, „Władca much” (1963), był adaptacją klasycznej powieści Williama Goldinga. Ale być może najlepszym osiągnięciem Brooka w kinie był „Król Lear” (1970). W 1968 roku Peter Brook napisał książkę „Pusta przestrzeń” – publikację opartą na cyklu czterech wykładów, wygłoszonych na uniwersytetach w Hull, Keele, Manchesterze i Sheffield.

Zdjęcie profilowe: Maciej Zienkiewicz / Agencja Wyborcza.pl