Sidney Poitier

Był pierwszą wielką afroamerykańską gwiazdą kina spod szyldu Hollywood i pierwszym spośród aktorów afroamerykańskich, którzy zdobyli Oscara – statuetkę odebrał w 1964 roku za pierwszoplanową rolę w „Polnych liliach”. Sidney Poitier pochodził z Wysp Bahama, ale urodził się – dwa i pół miesiąca przed planowanym terminem rozwiązania – w Miami na Florydzie, gdzie jego rodzice wypoczywali na urlopie. Po nabraniu sił Sidney-osesek wrócił z rodzicami do domu Cat Island, gdzie jego ojciec miał plantację pomidorów. Po kilku latach jednak rodzinny biznes upadł i rodzina przeniosła się do stolicy wyspiarskiego kraju – Nassau. Sidney nie mógł się odnaleźć w nowym otoczeniu i często wpadał w tarapaty, więc ojciec wysłał go z dala od kłopotów – do Miami. Tam chłopak zamieszkał z jednym ze swoich starszych braci. Kiedy jednak skończył 16 lat porzucił Południe Stanów dla Nowego Jorku. Tam imał się dorywczych zajęć, aż odnalazł swoją życiową pasję – aktorstwo. Z American Negro Theater wszedł w porozumienie – został teatralnym dozorcą w zamian za lekcje aktorstwa. Na scenie ANT zadebiutował w 1944 roku dość przypadkowo – musiał zastąpić swojego rówieśnika i gwiazdę teatru Harry’ego Belafonte w sztuce „Days of Our Youth”. Wcześniej pozbył się karaibskiego akcentu, który pierwotnie okazał się przeszkodą w aktorskiej karierze. Dwa lata później Piotier pojawił się na Broadwayu. Najpierw zgrał w antycznej komedii pacyfistycznej „Lizystrata” Arystofanesa, później w dramacie „Anna Lucasta” Philipa Yordana. Obie sztuki okazały się sukcesem młodego Poitiera, który otworzył mu drzwi do Hollywood. Tam debiutował w 1950 roku rolą czarnego lekarza, który ma leczyć dwóch rasistów w filmie „Bez wyjścia” Josepha L. Mankiewicza. Rok później zagrał w „Płacz, ukochany kraju” Zoltana Kordy, którego akcja rozgrywa się w RPA w czasach apartheidu. Entuzjastyczne recenzje zebrał za rolę w „Szkolnej Dźungli” (1955) Richarda Brooksa. Trzy lata później dostał swoją pierwszą nominację do Oscara – za rolę więźnia w „Ucieczce w kajdanach” Stanleya Kramera. Grany przez niego Noah Cullen umyka przed policją skuty łańcuchem z Białym Johnem „Jokerem" Jacksonem (Tony Curtis) i musi pokonać rasowe uprzedzenia, by w końcu się z nim zaprzyjaźnić. Rok później wystąpił w musicalu „Porgy i Bess” Otto Premingera i Roubena Mamouliana. Swoją pozycję ugruntował rolą w „Rodzynku w słońcu” (1961) Daniela Petrie, stając w jednym szeregu z największymi gwiazdami Hollywood. Aż w 1964 roku został pierwszym Afroamerykaninem, który odebrał Oscara dla najlepszego aktora – za kreację bezrobotnego robotnika Homera Smitha w „Polnych liliach” (1963) Ralpha Nelsona. Trzy lata później Sidney Poitier wykreował trzy różne postaci w trzech pamiętnych obrazach: detektywa Virgila Tibbsa w „W upalną noc” Normana Jewisona, uczącego inżyniera Marka Thackeraya w „Nauczycielu z przedmieścia” Jamesa Clavella, oraz – a może przede wszystkim – lekarza Johna Prentice’a, narzeczonego białej dziewczyny (Katharine Houghton) w „Zgadnij, kto przyjdzie na obiad” Stanleya Kramera. W 1972 roku Poitier debiutował po drugiej stronie kamery – wyreżyserował western (w którym zresztą też zagrał, partnerując przyjacielowi Harry’emu Belafonte) „Czarny kowboj”. Z Belafonte – oraz z Richardem Pryorem i Billem Cosby – wystąpił też w komedii „Sobotnia noc”, również we własnej reżyserii. Grał też w produkcjach telewizyjnych. Na małym ekranie był m.in. Thurgoodem Marshallem, pierwszym czarnoskórym sędzią Sądu Najwyższego USA w „Separate but Equal” (1991) oraz Nelsonem Mandelą w „Mandela and De Klerk” (1997). W roku 2000 wydał autobiografię „The Measure of a Man”, a za wersję audio książki dostał nagrodę Grammy. Osiem lat później napisał „Life Beyond Measure: Letters to My Great-Granddaughter”. Sidney Poitier dostał wiele wyróżnień i honorów, m.in. w 1974 r. otrzymał od królowej Elżbiety II tytuł szlachecki, chociaż postanowił nie używać zwrotu „sir” przed nazwiskiem. W 2002 roku dostał Honorowego Oscara, siedem lat później Barack Obama przyznał mu Prezydencki Medal Wolności. W 2011 roku od Film Society of Lincoln Center otrzymał Chaplin Lifetime Achievement Award, a w 2016 roku - honorową nagrodę BAFTA.

Zdjęcie profilowe: AP