Ryszard Białous ps. „Jerzy"

Powstaniec warszawski, dowódca słynnego batalionu „Zośka”. Ryszard Białous urodził się w Warszawie krótko przed wybuchem I wojny światowej. Krótko studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim, skąd przeniósł się na wydział architektury Politechniki Warszawskiej. Przed wybuchem II wojny światowej zaliczył osiem semestrów i uzyskał absolutorium. Ukończył też kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie. Działał w ZHP, był wybitnym instruktorem harcerskim, kierował m.in. Hufcem „Powiśle”. We wrześniu 1939 roku walczył w obronie Warszawy. Dowodził plutonem saperów w 8. Dywizji Piechoty. Został ciężko ranny w obie nogi i przez cztery miesiące leczył się w szpitalu wojskowym. Już w listopadzie 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną. Wstąpił do Służby Zwycięstwu Polsce – Związku Walki Zbrojnej, współtworzył program Szarych Szeregów (podziemnego harcerstwa) i organizował ich zbrojne ramię – Grupy Szturmowe, znane też, jako Oddział Specjalny „Jerzy”. Ryszard Białous dowodził nim od 1942 r. Jego żołnierze m.in. przeprowadzili 26. marca 1943 r. słynną akcję pod Arsenałem, podczas której uwolnili z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” i 20 innych więźniów. W tym samym roku Oddział Specjalny „Jerzy” został przekształcony w batalion „Zośka”, którego Ryszard Białous został dowódcą. W powstaniu warszawskim kpt. „Jerzy” ze swoimi podkomendnymi przeszedł szlak bojowy z Woli, przez Starówkę, Śródmieście, Czerniaków do Górnego Czerniakowa. Od połowy powstania Ryszard Białous dowodził nie tylko batalionem „Zośka”, ale całą brygadą „Broda 53” (batalion „Zośka” wchodził w jej skład). Został odznaczony krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji znalazł się w obozach jenieckich Bergen-Belsen, Gross Born i Sandbostel. Został uwolniony przez Brytyjczyków i przydzielony do 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego. Po wojnie (w latach 1947-48) był naczelnikiem ZHP poza granicami kraju. W 1948 r. przeniósł się wraz z rodziną do Argentyny i zamieszkał w Neuquen, niedaleko granicy z Chile. Nadzorował budowę lotniska w Quillen, zarządzał uzdrowiskiem cieplicowym w Caviahue, był ministrem ds. planowania i rozwoju prowincji Neuquen, a także dyrektorem generalnym dróg i energii Panatonii. Założył pierwszy argentyński klub biathlonowy. Stał się wybitnym znawcą cywilizacji Araukanów. Ryszarda Białousa zmarł w Neuquen i tam został pochowany. W 2019 roku – z inicjatywy Społecznego Komitetu Opieki Nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka” – jego prochy zostały sprowadzone do Polski. Dowódca „Zośki” został pochowany w kwaterze wśród swoich żołnierzy na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Tak jak inni „zośkowcy” spoczął pod brzozowym krzyżem.

Zdjęcie profilowe: MPW