Dubravka Ugrešić
Wspomnienie
Chorwacka pisarka była w ostatnich latach wymieniana wśród kandydatek do literackiego Nobla. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad 20 języków. W Zagrzebiu studiowała komparatystykę i literaturę rosyjską. Pracowała w Instytucie Teorii Literatury tamtejszego uniwersytetu. Zadebiutowała w 1971 r. książką dla dzieci „Mały płomień”. 10 lat później ukazała się jej najsłynniejsza powieść – dla dorosłych: „Stefcia Ćwiek w szponach życia (patchwork story)”, w której podejmowała tematykę sytuacji kobiet we współczesnym świecie, zwłaszcza stosunek kultury (i mężczyzn) do kobiecego ciała. Powieść ukazała się w Polsce dopiero w 2002 r. Na początku lat 90. została zmuszona do opuszczenia Chorwacji. Jak mówiła po latach, nie mogła znieść „presji kultury kłamstwa i nienawiści, nacjonalizmu i autorytaryzmu, które były fundamentami polityki pierwszego chorwackiego prezydenta Franjo Tudjmana”. „Kultura kłamstwa” to również tytuł zbioru jej esejów poświęconych analizie serbskiego nacjonalizmu (1995). Jej pisarstwo zmieniło się na emigracji. Powieści, takie jak „Muzeum bezwarunkowej kapitulacji” i „Ministerstwo bólu”, podejmowały tematykę wygnania i tożsamości. W „Baba Jaga zniosła jajo” sięgnęła do postaci wiedźmy z mitów, baśni i folkloru. Uznanie przyniosły jej również eseje i felietony, które publikowała na całym świecie, także w „Wyborczej”. Tłumaczyła również literaturę rosyjską, pisała też scenariusze filmowe i telewizyjne. Była krytycznie nastawiona do chorwackiej polityki. W 2017 r. wzbudziła kontrowersje, mówiąc, że w Chorwacji „publicznie gloryfikuje się faszyzm”, a młodzi ludzie „nie potrafią odróżnić Myszki Miki od Hitlera”.