Lawrence Ferlinghetti

Pisarz i właściciel słynnej księgarni-oficyny City Lights. Był jednym z ostatnich żyjących przedstawicieli beat generation i legendą San Francisco. Lawrence Ferlinghetti urodził się w Yonkers w stanie Nowy Jork. W 1941 roku ukończył dziennikarstwo na Uniwersytecie Karoliny Północnej w Chapel Hill. Zaczynał od pisania o sporcie dla dziennika studenckiego „The Daily Tar Heel”, oraz od opowiadań publikowanych w „Carolina Magazine”. Podczas II wojny światowej służył w marynarce wojennej. Po wojnie – w 1947 roku – uzyskał tytuł magistra literatury angielskiej i wyjechał na doktorat do Paryża. W 1951 r. przeniósł się do San Francisco. „Czułem się trochę jak w Dublinie, kiedy żył tam Joyce – po latach zwierzał się w wywiadzie „New York Timesowi”. - Można się przejść na spacer Sackville Street i zobaczyć wszystkich ważnych”. Dwa lata po przyjeździe, wraz z przyjacielem Peterem Deanem Martinem, założył w północno-wschodniej części SF księgarnię i wydawnictwo City Lights. „Byliśmy młodzi i głupi. I nie mieliśmy pieniędzy” – wspominał tamten czas „Guardianowi” w 2019 r. W 1955 roku Ferlinghetti stał się jedynym właścicielem książkowego biznesu po tym, jak wspólnik sprzedał mu swoje udziały w księgarni i wyjechał do Nowego Jorku. City Lights, jako jedna z niewielu księgarń, była otwarta siedem dni w tygodniu do późnych godzin nocnych. Sprzedawała tanie książki w miękkich oprawach, które były jednak cenione przez krytyków. Skupiała wokół siebie środowisko rodzącego się wówczas awangardowego, anarchistycznego ruchu literacko-kulturowego, tzw. Beat Generation. Ferlinghetti wydawał dzieła niekonwencjonalnych i radykalnych twórców takich jak Jack Kerouac, Allen Ginsberg, Paul Bowles, Gary Snyder i Gregory Corso. City Lights szybko stało się centrum literackim San Francisco. Jako wydawca Ferlinghetti zawsze skupiał się na poezji i książkach ignorowanych przez główny nurt. Kiedy Ferlinghetti przeczytał „Skowyt” Ginsberga - radykalną krytykę konsumpcyjnego społeczeństwa - wysłał do autora telegram: „Witaj na początku wielkiej kariery. Kiedy otrzymam manuskrypt?”. Ferlinghetti wydał poemat, za co w 1957 r. został aresztowany. Oskarżono go o publikowanie obscenicznych książek, a to dlatego, że Ginsberg opisał zażywanie narkotyków oraz praktyki seksualne zarówno hetero-, jak i homoseksualne. Ferlinghetti proces wygrał, a sprawa stała się ważnym głosem w debacie o cenzurze i wolności słowa. City Lights z kolei stało się miejscem kultowym. O procesie opowiada film „Skowyt” Roba Epsteina i Jeffreya Friedmana z 2010 r. Ginsberga gra tam James Franco, a Ferlinghettiego - Andrew Rogers. Jako poeta Ferlinghetti debiutował w 1958 r. Jego pierwszy zbiór wierszy „A Coney Island of the Mind” sprzedał się w ponad milionie egzemplarzy. Napisał łącznie ponad 50 tomików poezji, powieści i dzienników podróżniczych. Krytycy porównywali jego styl do T.S. Eliota. Niektórzy uważali go także za twórcę poezji bitników. Sam jednak uważał, że jego wiersze nie należą do tego nurtu. Przypisywał za to poezji funkcje społeczne. Uważał, że „sztuka powinna być dostępna dla wszystkich ludzi, a nie tylko dla garstki wysoko wykształconych intelektualistów”. Był mocno zaangażowany w życie społeczne San Francisco i Stanów Zjednoczonych. Krytykował amerykańską politykę zagraniczną, był pacyfistą. W 1968 roku podpisał zobowiązanie organizacji amerykańskich pisarzy i dziennikarzy „Writers and Editors War Tax Protest”, zapowiadając odmowę płacenia podatków w proteście przeciwko wojnie w Wietnamie. Po podwójnym zabójstwie burmistrza George'a Moscone'a i Harveya Milka, pierwszego homoseksualnego radnego miasta, napisał wiersz „An Elegy to Dispel Gloom” („Elegia rozpraszająca mrok”), który został opublikowany dwa dni później w dzienniku „The San Francisco Examiner”. Magistrat podziękował mu za wiersz, który „pomógł zachować spokój w mieście w obliczu tragedii". W 2019 r. San Francisco, z okazji setnych urodzin Ferlinghettiego, uznało 24. marca Dniem Lawrence'a Ferlinghettiego. Właśnie w swoje 100. urodziny Ferlinghetti opublikował ostatnią książkę - „Little Boy”, która jest luźno oparta na biografii autora. Lawrence Ferlinghetti zmarł w domu. Przyczyną była choroba płuc.

Zdjęcie profilowe: Frankie Ziths/AP