Jan Lityński

Jan Lityński

Ur. 18.01.1946 Zm. 21.02.2021

Wspomnienie

Był działaczem opozycji w czasach PRL, posłem i doradcą prezydenta Bronisława Komorowskiego. Utonął, próbując ratować swojego psa. Jan Lityński urodził się w Warszawie. Studiował na wydziale matematyki Uniwersytetu Warszwskiego, ale kiedy w marcu 1968 roku współorganizował studenckie protesty, został aresztowany, wyrzucony ze studiów i skazany na 2,5 roku więzienia. Po zwolnieniu od 1969 roku pracował jako robotnik, później zajmował się programowaniem komputerów. Po protestach w Czerwcu '76 współzakładał Komitet Obrony Robotników i „Biuletyn Informacyjny „KOR” - pierwsze pismo ukazujące się poza oficjalnym obiegiem. - Jakakolwiek pomoc ludziom prześladowanym była w PRL działalnością zakazaną – wspominał w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” w 2016 r. - Była także wykroczeniem czy przestępstwem. Już samo zbieranie pieniędzy na opłacenie grzywien było nielegalne. Można było się spodziewać, że w pewnym momencie władza aresztuje przynajmniej głównych ludzi organizujących pomoc. W maju 1977 r. aresztowano kilkunastu członków i współpracowników KOR, w tym mnie. Wypuszczono nas dzięki protestom międzynarodowym. Wyszliśmy po amnestii w lipcu 1977 r., razem z ostatnimi skazanymi robotnikami, którzy mieli wyroki do 10 lat więzienia. Po wyjściu zza krat redagował podziemne pismo „Robotnik”. Na początku lat 80. był doradcą władz NSZZ „Solidarność” i autorem uchwalonego przez I Zjazd „Solidarności” Posłania do Ludzi Pracy Europy Wschodniej. W stanie wojennym internowany. Potem działał w podziemiu, jako członek Regionalnego Komitetu Wykonawczego NSZZ „S” Region Mazowsze. Pod koniec lat 80. Jan Lityński był jednym z reprezentantów opozycji podczas rozmów Okrągłego Stołu. W czerwcu 1989 r. został wybrany do Sejmu kontraktowego z województwa wałbrzyskiego. Był posłem do 2001 r., pełniąc funkcję m.in. przewodniczącego Komisji Służb Specjalnych i Komisji Polityki Społecznej. Należał do Unii Demokratycznej, a później Unii Wolności, w tej ostatniej był wiceprzewodniczącym. W 2006 r. prezydent Lech Kaczyński nadał Janowi Lityńskiemu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2008 r. - Krzyż Komandorski z Gwiazdą. W latach 2010-15 pełnił funkcję doradcy prezydenta Bronisława Komorowskiego ds. kontaktów z partiami i środowiskami politycznymi. W 2015 r. został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności. Jan Lityński był też publicystą, pisał m.in. w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej” i „Newsweeku”. Janek Lityński utonął w Narwi, ratując swojego psa.

Piotr Szostak

Zdjęcie profilowe: Wojciech Olkuśnik / Agencja Gazeta