Maciej Zięba

Maciej Zięba

Ur. 06.09.1954 Zm. 31.12.2020

Wspomnienie

Fizyk, teolog, filozof i publicysta - dominikanin znany z niezależnych poglądów. Maciej Zięba urodził się we Wrocławiu. Jego rodzice poznali się - jak opisywał – „w straszliwie zrujnowanym mieście”. Matka, polonistka, prawie przez całe życie pracowała w Instytucie Badań Literackich, ojciec był znanym matematykiem, profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego (wówczas imienia Bieruta). W dzieciństwie Maciej Zięba pochłaniał książki i pasjonował się sportem. - Historycznym wydarzeniem z dzieciństwa był Wyścig Pokoju w 1956 r., kiedy Stanisław Królak - jak głosi legenda - pobił pompką Rosjanina – opowiadał w książkowym wywiadzie-rzece „Biel z dodatkiem czerni”. - To było właśnie we Wrocławiu i cały Wrocław był z tego naprawdę dumny. Dlatego z wielkim tłumem wrocławian zaliczyłem następny Wyścig Pokoju, choć zupełnie nie rozumiałem, co się dzieje. Później - w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” – tak mówił o sporcie: - To rywalizacja, która nie dąży do zniszczenia przeciwnika. Rywal nie jest „wrogiem” ani „nieprzyjacielem”, lecz współzawodnikiem we wspólnym dążeniu do mistrzostwa. A w trakcie gry staramy się wspólnie jak najlepiej wykorzystać posiadane przez nas talenty, stworzyć zespół, wspólnotę. Chociaż w 1978 roku ukończył fizykę na Uniwersytecie Wrocławskim, to później został teologiem (licencjat na wydziale teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej, przemianowanej w 2009 r. na Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, uzyskał w 1988 roku), filozofem (doktorat na wydziale filozofii PAT obronił w 1997 roku) oraz publicystą. W latach 70. i 80. działał w opozycji demokratycznej. W 1976 r. organizował we Wrocławiu zbiórkę pieniędzy dla represjonowanych robotników Ursusa i Radomia. „Twardy” - taki był kryptonim jego teczki operacyjnej w SB. Po powstaniu NSZZ „Solidarność” Maciej Zięba został ekspertem Regionu Dolny Śląsk. Założył pismo „Solidarność Dolnośląska” i był jego pierwszym redaktorem naczelnym. Publikował też w „Tygodniku Solidarność”. W 1981 roku Maciej Zięba wstąpił do zakonu dominikanów, sześć lat później uzyskał święcenia kapłańskie. O swoim powołaniu tak mówił półżartem w jednym z wywiadów: - W jedne dni sobie myślałem: Po co masz marnować swoje życie i jak głupek śpiewać psalmy czy coś tam. W drugie dni myślałem: Taki grzesznik, taki facet jak ty... Pchasz się do zakonu - przecież to jest absurdalne. To była taka huśtawka, ale wiedziałem, że muszę iść. W 1995 r. założył Instytut Tertio Millennio w Krakowie, którego został dyrektorem. Był też autorem wielu książek, m.in. „Papieska ekonomia. Kościół-rynek-demokracja”. Wykładał na wielu uczelniach zarówno w Polsce, jak i za granicą. W 2007 r. został dyrektorem Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku. Od 1998 do 2006 był prowincjałem polskich dominikanów. Miał niezależne poglądy. Uważany był za księdza, który potrafi dogadać się z każdym: wierzącym, niewierzącym, socjalistą i kapitalistą. Wierzył w dialog prawicy z lewicą. Nie raz bronił Lecha Wałęsy przed atakami lustratorów, krytykował „Gazetę Wyborczą”, ale też instytucje kościelne (np. Episkopat za brak przywództwa w Kościele, sposób nominowania biskupów i stan religii w szkole). Ale przede wszystkim był znanym popularyzatorem myśli Jana Pawła II, o którym napisał kilka książek (m.in. „Epoka Jana Pawła II. Zrozumieć niezwykły pontyfikat”) i setki artykułów.

Jacek Kulesza

Zdjęcie profilowe: Jakub Orzechowski / Agencja Gazeta