Leon Niemczyk

Leon Niemczyk

Ur. 15.12.1923 Zm. 29.11.2006

Wspomnienie

Jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych aktorów w historii polskiej kinematografii. Mówił o sobie, że ma „zachodnią twarz”, niepasującą do szarości komunizmu. Urodził się w Warszawie, gdzie mieszkał - z rodzicami, trzema braćmi i siostrą - do Powstania Warszawskiego. Podczas okupacji pracował w biurze kreślarskim, ukończył podchorążówkę Armii Krajowej i walczył w samym powstaniu. Jesienią ’44 został aresztowany i wywieziony do Niemiec na przymusowe roboty. Tam udało mu się uciec i zaciągnąć do armii amerykańskiej: służył w 444. batalionie przeciwlotniczym armii gen. George’a Pattona. Po wojnie wrócił do Polski w mundurze amerykańskiego żołnierza. Pracował w Stoczni Gdańskiej i grał w amatorskim zespole teatralnym. Aktorska pasja zawiodła go później na deski warszawskiego Objazdowego Teatru Komedii Muzycznej (w 1948), gdańskiego Teatru Wybrzeże (1949) i bydgoskiego Teatru Ziemi Pomorskiej (w latach 1950–1953). Już występując w tym ostatnim zdał w 1952 roku eksternistycznie egzamin aktorski, a w następnym roku przeniósł się na swoją ostatnią scenę – w łódzkim Teatrze Powszechnym, gdzie grał do 1979 roku. Potem poświęcił się wyłącznie karierze w filmie i telewizji. Mówił o sobie, że ma „zachodnią twarz”, niepasującą do szarości komunizmu. Rzeczywiście, miał coś z amerykańskiego aktora - chropowatość, nonszalancję, elastyczność. Jego najsłynniejsza rola - macho, właściciela jachtu w „Nożu w wodzie” Romana Polańskiego (1961) - wyłamywała się z rodzimej, romantycznej tradycji. Po tej kreacji zaczął otrzymywać również propozycje gry w filmach zagranicznych. W sumie zagrał ok. 400 ról i epizodów w polskich filmach i ok. 150 w niemieckich, jugosłowiańskich, czeskich, francuskich. Odnajdywał się we wszystkich gatunkach: filmach psychologicznych („Pociąg” Jerzego Kawalerowicza, 1958), kostiumowych („Rękopis znaleziony w Saragossie” Wojciecha Hasa, 1965), komediach („Vabank” Juliusza Machulskiego, 1981). Od końca lat 90. Niemczyk grał też w popularnych serialach telewizyjnych: „Złotopolscy”, „Klan”, „Na dobre i na złe”, „Ranczo”. Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Krzyżem Oficerskim, oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1999), Honorową Odznaką Miasta Łodzi oraz Nagrodą Państwową NRD. W 1993 roku Marek Piestrak zrealizował dokument poświęcony Leonowi Niemczykowi, zatytułowany „Zawodowiec”. Aktor zmarł na raka płuc. Jego prochy spoczęły na łódzkim Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej.

Redakcja

Zdjęcie profilowe: Marzena Hmielewicz / Agencja Gazeta