Aleksandra Śląska

Aleksandra Śląska

Ur. 04.11.1925 Zm. 18.09.1989

Wspomnienie

Jedna z najbardziej utalentowanych polskich aktorek. Wytworna, elegancka i dystyngowana, sposobem bycia i zachowania przypominała wielkie aktorki przedwojenne. Miała w dorobku wiele pamiętnych ról. Urodziła się w Katowicach. Jej matka pochodziła z Wielkopolski, ojciec był Ślązakiem z krwi i kości walczył w III Powstaniu Śląskim, był wicedyrektorem okręgu kolei polskich w Gliwicach i posłem na Sejm II Rzeczypospolitej. Przyszła aktorka naprawdę nazywała się Aleksandra Wąsik. Nazwisko miał jej zmienić jeden z wykładowców krakowskiej szkoły teatralnej, w której uczyła się fachu: - „Śląska” będzie lepsze na afisz – podobno zawyrokował. W roku 1946 Juliusz Osterwa, ówczesny dyrektor połączonych teatrów Słowackiego i Starego, kiedy reżyserował "Fantazego", wziął Śląską do roli Stelki. To była jej pierwsza wybitna kreacja teatralna. Zanim w roku 1949 wyjechała do Warszawy, zagrała jeszcze kilka ról, m.in. podziwianą Amelię w „Mazepie” u boku Tadeusza Łomnickiego. Podkreślano wtedy jej dziewczęcość, godność, prawdę. Wkrótce po zdolną aktorkę zgłosiła się X Muza – Aleksandrę Śląską do odtwórczyni esesmanki w „Ostatnim etapie” zatrudniła Wanda Jakubowska. Dziejący się w Oświęcimiu film miał polską premierę w roku 1948, później wszedł na ekrany w 50 krajach. Aleksandra Śląska błyskawicznie stała się gwiazdą rozpoznawaną nie tylko w kraju. W swojej karierze zagrała jeszcze wiele Niemek, zarówno w kinie, jak i w teatrze, m.in. Lizę w filmie „Pasażerka” Andrzeja Munka (1963), Liesel i Ruth w „Niemcach” Leona Kruczkowskiego (1949) i Ingę w „Pierwszym dniu wolności” (1959), innej sztuce Kruczkowskiego. Siła i sugestywność Śląskiej przebijała się nawet w dubbingu. Kiedy w serialu podłożyła Glendę Jackson, filmową królową Elżbietę (1973), ludzie utożsamiali ją z angielską aktorką. Zaczepiali, zadawali pytania adresowane do tamtej. Po przeprowadzce do Warszawy, grała w Teatrze Współczesnym (1949–1956, 1959–1961) i Teatrze Ateneum (1956–1959, 1962–1989). Od 1973 roku uczyła aktorstwa w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, tytuł profesora nadzwyczajnego sztuki teatralnej uzyskała w 1987 roku. Role Aleksandry Śląskiej można podzielić, upraszczając, na: Niemki, psychopatki, królowe. Dzięki zimnym Niemkom weszła do historii, potem, żeby od nich uciec, grała postacie ekscentryczne - Joannę w "Więźniach z Altony" Sartre'a, Blanche w "Tramwaju zwanym pożądaniem" Tennessee Williamsa... Później przyszły damy, caryce. I „Królowa Bona” (1980). To właśnie dzięki tytułowej roli w dwunastoodcinkowym serialu Janusza Majewskiego, Aleksandra Śląska na dobre zapisała się w pamięci telewidzów. Aktorka zmarła na raka, została pochowana na Starych Powązkach w Warszawie.

Katarzyna Bielas

Zdjęcie profilowe: Inplus / East News