Jiří Menzel

Czeski reżyser, aktor i scenarzysta, twórca m.in. „Pociągów pod specjalnym nadzorem” i „Postrzyżyn”. Jiří Menzel był jednym z najbardziej znanych czeskich reżyserów, wywodzących się z generacji twórców debiutujących w latach 60. XX wieku, a znanej, jako czechosłowacka Nowa Fala. Debiutował w 1963 roku obrazem „Zmarł nam pan Foerster”. Potem był współreżyserem dwóch filmów zbudowanych z nowel – kryminalnych „Zbrodni w żeńskiej szkole” oraz „Pereł na dnie”. Ten drugi – będący filmową adaptacją opowiadań Bohumila Hrabala – uważany jest za manifest nowego nurtu w kinie. W 1966 roku Menzel nakręcił - również na podstawie prozy Hrabala - „Pociągi pod specjalnym nadzorem", toczącą się w czasie wojny na czeskiej prowincji groteskę, której bohater, młody aspirant Milos Hrma, jest świadkiem zarówno wydarzeń komicznych, tragicznych, jak i heroicznych. Dwa lata później obraz dostał Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. W 1969 roku Jiří Menzel sfilmował następny „hrabalowy” obraz - „Skowronki na uwięzi", ale z powodu cenzury po raz pierwszy mógł go pokazać dopiero po upadku komunizmu. W 1990 r. film zdobył Złotego Niedźwiedzia na festiwalu filmowym w Berlinie. Na tym samym festiwalu 17 lat później Menzel dostał nagrodę FIPRESCI za obraz „Obsługiwałem angielskiego króla”. Trofea przywoził też z festiwali w Karlowych Warach (w 1968 roku za „Kapryśne lato”), Locarno (w 1965 za „Perełki na dnie”), San Sebastian (w 1976 za „Na skraju lasu”) i Wenecji (w 1993 za „Życie i niezwykle przygody żołnierza Iwana Czonkina”). Jako aktor Menzel występował w swoich filmach, ale brał też udział w produkcjach innych twórców. Oglądaliśmy go m.in. w „Czułym barbarzyńcu” (1990) Petra Kolihy, „Małej apokalipsie” (1993) Costy-Gavrasa na podstawie powieści Tadeusza Konwickiego i polsko-czeskim obrazie „Operacja Dunaj” (2009) w reżyserii Jacka Głomba. W 2018 wystąpił w „Tłumaczu” Martina Szulika.

Zdjęcie profilowe: Denis Makarenko / Shutterstock.com