Szymon Wiesenthal

Był architektem, ale nie z tego powodu zostanie zapamiętany. Nazywany „sumieniem Holocaustu” wytropił ponad tysiąc nazistowskich zbrodniarzy ukrywających się po II wojnie światowej, w tym Adolfa Eichmanna. Szymon Wiesenthal urodził się w Buczaczu na terenie dzisiejszej Ukrainy. W 1932 roku - po studiach na Politechnice Praskiej - zamieszkał we Lwowie, gdzie założył własne studio architektoniczne. Kiedy w 1941 roku miasto zajęli Niemcy, Szymon Wiesenthal trafił do obozu koncentracyjnego Janowska. Przechodził w sumie przez sześć obozów koncentracyjnych: był też więziony w Płaszowie, Gross-Rosen, Buchenwaldzie i Mauthausen. Tam 5 maja 1945 roku został uwolniony przez wojska amerykańskie. Niemal cała jego rodzina - 89 krewnych jego i jego żony - została wymordowana przez hitlerowców. Zbieranie dowodów nazistowskich zbrodni zaczął już dwa lata po II wojnie światowej. W tym celu założył Żydowskie Centrum Dokumentacji w Linzu. Z czasem jednak świat przestał się interesować ściganiem zbrodniarzy, odchodzili kolejni współpracownicy. Osamotniony Wiesenthal zamknął centrum w 1954 r. Nie poddał się jednak. To dzięki jego informacjom w 1960 r. izraelscy agenci schwytali w Argentynie Adolfa Eichmanna, który w gestapo odpowiadał za organizację mordowania Żydów w całej Europie. Wtedy Wiesenthal ponownie uwierzył w swoją misję. Jego praca doprowadziła do postawienia przed sądem w sumie 1100 zbrodniarzy wojennych, w tym Franza Stangla, komendanta obozów w Treblince i Sobiborze. W 1977 r. powstało Centrum Szymona Wiesenthala, które zajmuje się monitorowaniem praw człowieka, zachowaniem pamięci o Holocauście i edukacją, a swoje siedziby ma w Los Angeles, Nowym Jorku, Toronto, Miami, Jerozolimie, Paryżu i Buenos Aires. Mimo że metody stosowane przez Wiesenthala bywały krytykowane (jak np. akcja "Ostatnia szansa", w której za informacje o osobach prześladujących Żydów oferowano 10 tys. euro), zyskał opinię moralnego autorytetu wielokrotnie nagradzanego najwyższymi odznaczeniami, m.in. honorowymi tytułami Fundacji Instytutu Yad Vashem, Złotym Medalem Kongresu Stanów Zjednoczonych oraz Krzyżem Komandorskim Orderu „Polonia Restituta”. Honorowany był też w Holandii, Włoszech, Niemczech, Francji, Austrii, Czechach, Chile, Wielkiej Brytanii. Opublikował kilkanaście książek o wojnie i Holocauście. Zmarł w Wiedniu, został pochowany w izraelskim mieście Herclijja.