Christo

Artysta, który z partnerką Jeanne-Claude opakował błyszczącą folią budynek Reichstagu, paryski most Pont Neuf, rozłożył dryfujące pomosty na jeziorze Iseo, zmarł w wieku 84 lat. Mówił: "Piękno, nauka i sztuka zawsze zatriumfują". "Christo żył pełnią życia, nie tylko marząc o tym, co wydawało się niemożliwe, ale wcielając te marzenia w życie. Sztuka Christo i Jeanne-Claude poprzez wspólne doświadczenia zbliżała ludzi na całym świecie. Ich prace są wciąż żywe w naszych sercach i pamięci" - napisali przedstawiciele artysty. Oświadczenie o jego śmierci opublikowali w mediach społecznościowych. Christo, którego pełne imię brzmiał Christo Władimirow Jawaszew, urodził się w Bułgarii w 1935 r. W latach 50. studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Sofii. Po latach wspominał, że jednym z zadań, jakie zlecono mu na Akademii było doradzanie rolnikom, jak zaaranżować stogi siana w sposób manifestujący dobrobyt. Jak twierdził, to doświadczenie przydało mu się później, gdy realizował projekty w warunkach polowych współpracując z ludźmi spoza świata sztuki. W 1957 r. Christo wyjechał do Pragi, skąd przedostał się do Wiednia i dalej do Paryża. Utrzymywał się z malowania portretów. W 1958 r. poznał Jeanne-Claude Denat de Guillebon, która została jego żoną i partnerką artystyczną. "Są kompletnie bezużyteczne. W tym leży ich siła" Pierwszą wspólną pracę, 4-metrową barykadę z beczek po oleju nawiązującą do budowy Muru Berlińskiego, stworzyli w 1962 r. Instalacja nielegalnie zablokowała Rue Visconti w Paryżu. Dwa lata później przeprowadzili się do Nowego Jorku, gdzie mieszkali do końca życia (w 1973 r. Christo został obywatelem USA). W 1969 r. Christo i Jeanne-Claude po raz pierwszy "opakowali" krajobraz, przykrywając ogromną tkaniną zatokę w okolicach Sydney. W tym samym roku zawinęli w folię Muzeum Sztuki Współczesnej w Chicago. Później to działanie stało się znakiem rozpoznawczym duetu: Christo i Jeanne-Claude owinęli błyszczącą folią m.in. budynek Reichstagu i paryski most Pont Neuf. - Wszystkie nasze projekty są kompletnie irracjonalne, kompletnie bezużyteczne. Nie są nikomu potrzebne. Świat może bez nich żyć. Trwają w swoim czasie, a potem nie można ich odtworzyć. W tym leży ich siła. Nie można ich kupić, ani posiąść - tłumaczył Christo w rozmowie z portalem Artnet News. Christo i Jeanne-Claude nie tylko nie sprzedawali swoich prac, ale też odmawiali przyjmowania grantów na realizację projektów. Finansowali je niezależnie, sprzedając szkice, modele i inne drobne obiekty stworzone w trakcie pracy nad ostatecznym dziełem. Projekty realizowane latami Nieodłączną częścią ich działalności było długie i żmudne załatwianie pozwoleń. Od momentu powstania pierwszych szkiców do realizacji pracy często mijały lata. Tak było m.in. w przypadku Reichstagu - Christo zaczął zabiegać o zgodę na jego opakowanie już w latach 70., ostatecznie udało mu się to dopiero po upadku Muru Berlińskiego, w 1995 r. Pracę "Bramy" - pokryte pomarańczową tkaniną bramy ciągnące się wzdłuż 37 km ścieżek w Central Parku - para zrealizowała w 2005 r., 45 lat od złożenia pierwszej wniosku. Instalacja w ciągu następnych dwóch tygodni przyciągnęła tysiące spacerowiczów. Dziesięć lat zajęło im uzyskanie zgody na opakowanie w błyszczącą folię mostu Pont Neuf w Paryżu. - Ludzie byli zachwyceni. Czy to była "sztuka"? Nie wiedzieli tego i wcale ich to nie obchodziło - pisał w 1985 r. dziennikarz "New York Timesa" John Russel. Christo popularny i kontrowersyjny Projekty Christo i Jeanne-Claude, choć ogromnie popularne - w 2016 r. po zaprojektowanych przez Christo dryfujących pomostach na tafli włoskiego jeziora Iseo tylko w ciągu 5 dni przeszło 270 tys. osób - budziły też kontrowersje. Gdy w 1982 r. para postanowiła otoczyć pasem różowego plastiku 11 wysp w Biscayne Bay na Florydzie, ich mieszkańcy protestowali, bojąc się, że praca zaburzy lokalny ekosystem, a ingerencja artystyczna stanie się preludium do działań inwestorów. Christo i Jeanne-Claude bronili się twierdząc, że projekt był na bieżąco konsultowany z ekspertami (m.in. ornitologami, specjalistką od fauny morskiej i badaczem ssaków), a ich ekipa przed owinięciem wysp różową folią dokładnie je posprzątała, usuwając m.in. stare opony i materace czy zlewy. Ostatnia praca Jeanne-Claude - która od początku była partnerką artystyczną Christo, a od połowy lat 90. również oficjalnie sygnowała ich wspólne projekty - zmarła jako pierwsza, w 2009 r. Wcześniej para zdecydowała, że gdy jedno z nich umrze, drugie będzie kontynuować ich działalność artystyczną. Ostatni projekt Christo - opakowanie Łuku Triumfalnego – ma, mimo śmierci artysty, zostać dokończony i zgodnie z planem udostępniony do oglądania od 18 września 2020.