Jerzy Holzer
Wspomnienie
Jeden z najwybitniejszych polskich historyków, działacz demokratycznej opozycji w PRL-u, autor wielu książek. Paradoksalnie, jego najbardziej znanym dziełem jest książka napisana na szybko i z bardzo ograniczonym dostępem do źródeł - historia "Solidarności" 1980-81 wydana pod pseudonimem w podziemiu niedługo po wprowadzeniu stanu wojennego. Holzer studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim, a potem był pracownikiem naukowym Instytutu Historycznego. Na studiach wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej, a potem do PZPR. Był przekonany, że komunizm jest ustrojem sprawiedliwości społecznej. Twierdził po latach, że na UW organizacja partyjna do czasu była otwarta na dyskusję i wymianę myśli. Przełomem, jak wspomina, było wyrzucenie z partii prof. Leszka Kołakowskiego oraz wydarzenia Marca '68. W partii pozostał jednak do 1979 r. W tym czasie współpracował już z Komitetem Obrony Robotników. Pisał do wydawnictw drugiego obiegu, takich jak: "Biuletyn Informacyjny", "Zapis" i "Głos". Od 1978 r. współtworzył Polskie Porozumienie Niepodległościowe. W 1980 r. był jednym z założycieli "Solidarności" na UW. 13 grudnia został internowany na cztery miesiące. W 1990 r. razem z trzema osobami (historyk Andrzej Ajnenkiel, dyrektor Archiwum Akt Nowych Bogdan Kroll oraz Adam Michnik) tworzył komisję, która na prośbę ówczesnego ministra spraw wewnętrznych miała dostęp do archiwów MSW. W 2005 r. został oskarżony o to, że w 1965 r. zgodził się na współpracę z polskim wywiadem - miał przedstawiać raporty o antypolskich tendencjach wśród niemieckich akademików. W wywiadzie dla "Wyborczej" przyznał, że podpisał zgodę z pobudek patriotycznych. Wyjeżdżając do Niemiec, był przekonany, że w RFN panują nastroje rewizjonistyczne i neofaszystowskie, a Niemcy dążą do oderwania ziem zachodnich. Jednak w raportach pisał, że poglądy rewanżystowskie są w niemieckich środowiskach naukowych marginesem. Współpracę zerwał po roku, nie ma w aktach informacji, by komukolwiek szkodził. Pracując przez wiele lat na UW oraz w Instytucie Studiów Politycznych PAN, zajmował się dziejami Polskiej Partii Socjalistycznej, dziejami II Rzeczypospolitej, historią komunizmu i historią Niemiec. Jego ostatnim, największym dziełem była wydana w 2012 r. tysiącstronicowa "Europa zimnej wojny", historia całej Europy lat 1945-89, za którą m.in. dostał prestiżowe nagrody: Klio oraz Nagrodę im. Jana Długosza.