Wanda Warska

Mistrzyni jazzu, wokalistka i kompozytorka. Agnieszka Osiecka powiedziała o niej: „To jest prawdziwa artystka”. Jej matka, zawodowa szachistka, uznała, że nastoletnia córka – choć bardzo chciała śpiewać – powinna pójść do szkoły baletowej. Dwuletnia edukacja nie przyniosła jednak pożądanych efektów. Później Wanda brała lekcje u śpiewaczki Janiny Janowskiej-Kopczyńskiej, która próbowała zrobić z niej sopran koloraturowy. Z Andrzejem Kurylewiczem, wybitnym kompozytorem pianistą i dyrygentem, poznali się w 1955 r. Pobrali się trzy lata później, a w 1963 r. przeprowadzili się do Warszawy, gdzie otworzyli słynną Piwnicę Artystyczną. Początkowo Piwnica mieściła się przy Nowym Świecie, a od 1967 r. przy Rynku Starego Miasta. Było to jedno z najważniejszych miejsc na ówczesnej kulturalnej mapie stolicy. Wokalistka śpiewała tam utwory męża oraz własne, często dołączali do nich przyjaciele jazzmani. W latach 80. artyści przenieśli się na scenę kameralną Teatru Nowego, z czasem Piwnica stała się galerią i salonem artystycznym. Pierwsze wykonywane przez siebie utwory Wanda Warska nagrała wraz z prowadzonym przez Kurylewicza Sekstetem Organowym Polskiego Radia w Krakowie. Jako wokalistka jazzowa Warska zadebiutowała na V Światowym Festiwalu Młodzieży w Warszawie (1955). Rok później pojawiła się na I Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w Sopocie – wraz z Kwintetem Andrzeja Kurylewicza. Szybko stała się jedną z najważniejszych i najlepiej rozpoznawalnych gwiazd polskiej sceny, koncertowała w kraju i za granicą. Przez kilkanaście lat z rzędu pojawiała się na scenie Jazz Jamboree. Prowadziła też własny teatrzyk – Klara – w Piwnicy pod Baranami w Krakowie, tworzyła teksty i muzykę do kolejnych programów. W 1971 r. wraz z mężem i Czesławem Niemenem nagrała album „Muzyka teatralna i telewizyjna”, gdzie śpiewała teksty autorstwa Norwida, Mickiewicza, Słowackiego. To z niego pochodzi jeden z najsłynniejszych utworów w wykonaniu Warskiej – „W Weronie”. Przez lata Warska komponowała również muzykę do filmów, pisała dla Teatru Telewizji, nagrywała kolejne utwory, które trafiły do archiwum Polskiego Radia, słynny jest również instrumentalny „Utwór na 10 kontrabasów i głos” jej autorstwa. Sięgała po największe standardy jazzowe – do legendy przeszła też niezwykła wokaliza z filmu „Pociąg" Jerzego Kawalerowicza – autorska wersja „Moonray” Artiego Shawa. Za wybitne zasługi dla kultury polskiej w 2002 r. otrzymała Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. W 2016 r. Wanda Warska przeszła ciężki udar, była sparaliżowana, poruszała się na wózku inwalidzkim. Gdy w marcu 2019 r. artystka została wyróżniona Złotym Fryderykiem za całokształt twórczości, odbierając nagrodę, jej córka przekazała przesłanie matki: byśmy przed terrorem komercji bronili się poezją.