Ksenia Starosielska
Wspomnienie
Dzięki niej w ostatnim półwieczu w świadomości rosyjskojęzycznych czytelników zaistniały dziesiątki polskich pisarzy. Wybitna tłumaczka i wielka ambasadorka polskiej kultury w Rosji zmarła w Moskwie po ciężkiej operacji serca. Miała 80 lat, a na koncie tłumaczenia utworów prawie 50 polskich pisarzy. Z większością się przyjaźniła. Uwielbiała Tadeusza Konwickiego, Tadeusza Różewicza poznała w Krakowie na spektaklu Kantora (bilety załatwiał Kornel Filipowicz). Po Powązkach w Zaduszki oprowadzał ją Ryszard Kapuściński, delegacje służbowe spędzała u Wiesława Myśliwskiego. Pochodziła z rodziny łódzkich Żydów: dziadek był nauczycielem, babcia miała gabinet dentystyczny przy ul. Piotrkowskiej. Wyemigrowali do Moskwy po wybuchu I wojny. Języka polskiego nauczyła się od cioci Julii Mirskiej, dziennikarki i tłumaczki z polskiego, angielskiego, francuskiego. Była dyplomowanym chemikiem, ale praca w laboratorium ją szybko znudziła. Na urlopie macierzyńskim przetłumaczyła z polskiego książkę o impresjonistach, żeby się o nich cokolwiek dowiedzieć. Przekładała głównie klasyków XX w.: Gombrowicza, Witkacego, Iwaszkiewicza, Mrożka, Krall... W latach 80. podjęła się też tłumaczenia „Trylogii” Sienkiewicza (wraz z Asarem Epplem), choć grupa uczonych z Ukrainy uznała wydanie pełnego Sienkiewicza za błąd polityczny. Na początku XXI w. poprowadziła seminarium dla młodych tłumaczy przy Instytucie Polskim w Moskwie. Postawiła jednak warunek: to nie będą ćwiczenia, pracę muszą być wydawane. I są. Pod redakcją Kseni w wydawnictwie NLO we współpracy z Instytutem Książki od 2003 r. wyszło kilkadziesiąt tomów najnowszej prozy polskiej, w tym felietony Pilcha, Głowackiego, powieści Tokarczuk, Vargi, Chwina, Huellego, Libery, Stasiuka, Chutnik, Witkowskiego, Kuczoka czy Szczygła. W jej mieszkaniu na secesyjnej komodzie i stołach leżały stosy nowinek przysyłanych przez wydawców i samych pisarzy. Ogarniała to bogactwo w niepojęty sposób, czytała recenzje, zapowiedzi w internecie, informacje z Instytutu Książki, śledziła, co wydają jej autorzy. Gdy tłumaczyła nową pozycję, wysyłała autorom po kilkaset pytań, niezawodnie odpowiadała na listy i maile. Za zasługi w popularyzacji kultury polskiej w Rosji otrzymała liczne nagrody i odznaczenia, m.in.: Krzyż Kawalerski, Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RP, Odznakę Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, nagrody ZAIKS-u, Polskiego PEN Clubu czy Transatlantyk.