Tadeusz Chmielewski

Mistrz filmowej komedii, autor niezapomnianej trylogii „Jak rozpętałem drugą wojnę światową", przez lata marzył o nakręceniu filmu o Szpicbródce. Tadeusz Chmielewski urodził się w Tomaszowie Mazowieckim (po latach został jego honorowym obywatelem), maturę zdał w Szczecinie, a szkołę filmową ukończył w Łodzi. Jego debiutancka, surrealistyczna komedia z dialogami Jeremiego Przybory „Ewa chce spać", z Barbarą Kwiatkowską i Stanisławem Mikulskim, dostała w 1958 r. Złotą Muszlę na festiwalu w San Sebastian. Wcześniej jednak, z kolegami z Filmówki - Kazimierzem Kutzem i Januszem Morgensternem - przygotowywał nowelowy film o powstaniu warszawskim, według scenariusza lekarza i powstańca Jerzego Lutowskiego. Projekt, szykowany na 10. rocznicę powstania, odrzucono. Odtąd Chmielewski unikał polityki. Zawdzięczamy mu fantastyczną komedię koszarową „Jak rozpętałem II wojnę światową” (1969), z wielką rolą Mariana Kociniaka. W 1978 r. nakręcił mroczny kryminał z lat 20. XX w. „Wśród nocnej ciszy” (na podstawie powieści Ladislava Fuksa „Śledztwo prowadzi radca Heumann”). W opowieści o policjancie, który zabija własnego syna, zorientowawszy się, że ten jest mordercą, Chmielewski pojawił się na ekranie w drobnej rólce technika policyjnego. Ma na koncie także udaną adaptację „Wiernej rzeki” Stefana Żeromskiego (1983) - choć leżała na półce 4,5 roku. W komediach Chmielewskiego zawsze pojawiał się motyw liryczny: w „Gdzie jest generał” (1963) polski szeregowy Orzeszko (Jerzy Turek) wzdycha do Rosjanki Marusi (Elżbieta Czyżewska), w „Pieczonych gołąbkach” (1966) pracownik warszawskiej stacji pomp Gruba Kaśka (Krzysztof Litwin) marzy o prawdziwej Kasi (Magdalena Zawadzka). Pod pseudonimem swojej wnuczki Zofii Miller napisał scenariusz filmu „U Pana Boga za piecem" (1999), za który został nominowany do nagrody Polskiej Akademii Filmowej Orzeł. Działał w Stowarzyszeniu Filmowców Polskich, w latach 1983-87 był jego wiceprezesem. Do 1989 r. zasiadał w Komitecie Kinematografii. Chmielewski był zastępcą Andrzeja Wajdy w Zespole Filmowym „X”. Potem prowadził Zespół „Oko”. W 2008 r. został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis". W 2011 r. dostał nagrodę Polskiej Akademii Filmowej za osiągnięcia życia, a cztery lata później Platynowe Lwy Festiwalu Filmowego w Gdyni. Tadeusz Chmielewski był synem przedwojennego policjanta. Może dlatego latami planował film o słynnym przedwojennym kasiarzu Szpicbródce. Zgromadził mnóstwo materiałów na jego temat. Film miał mieć formę śledztwa prowadzonego przez osobę zafascynowaną Szpicbródką i odtwarzającą jego losy. Marzenia nie zrealizował.

Zdjęcie profilowe: Alina Gajdamowicz / Agencja Gazeta