Jonas Mekas

Litwin Jonas Mekas urodził się w Siemieniszkach. W 1944 r. został uwięziony wraz z bratem Adolfasem w hamburskim obozie pracy, z którego uciekli po ośmiu miesiącach. Po wojnie tułał się po obozach przejściowych, studiował filozofię na uniwersytecie w Moguncji. W 1949 r. Mekasowie wyemigrowali do Stanów. Związali się ze środowiskiem nowojorskiej awangardy filmowej. Dwa tygodnie po przyjeździe do Nowego Jorku Jonas pożyczył pieniądze, by kupić swoją pierwszą 16-milimetrową kamerę marki Bolex. W latach 50. kierował pismem „Film Culture”, pisywał recenzje do „The Village Voice”. W 1962 r. wraz z przyjaciółmi założył awangardowe ugrupowanie twórcze New American Cinema, a dwa lata później Filmmaker’s Cinematheque, która przekształciła się w Anthology Film Archives – jedną z największych kolekcji filmów awangardowych. Mekas zasłynął nagrodzoną w Wenecji „Klatką” (1964), filmową rejestracją – tzw. kamerą z ręki – spektaklu „The Living Theatre” według sztuki Kennetha H. Browna o jednym dniu z życia wojskowych więźniów maltretowanych przez nadzorujących ich strażników. Nakręcił m.in. fabułę „Guns of Trees” (1961), o kobiecie w depresji, którą spotkane przez nią osoby odwodzą od samobójstwa, dokumenty – „Salvador Dali przy pracy” (1964), „Reminiscencje z podróży na Litwę” (1972) czy „Happy Birthday to John” (1997) – o przyjaciołach świętujących urodziny Johna Lennona. A także prawie pięciogodzinne „Kiedy szedłem przed siebie, widziałem krótkie mgnienia piękna” (2000) złożone z prywatnych filmów zarejestrowanych w ciągu ponad 30 lat. W 2007 r. otworzył w Wilnie Jonas Mekas Visual Arts Center. Poza poezją po litewsku wydał również dzienniki i listy: „I Had Nowhere to Go: Diaries, 1944-1954” i „Letters from Nowhere”. W 2010 r. dostał Smoka Smoków na Krakowskim Festiwalu Filmowym, gdzie powtarzał: „Żadne wideo nie ma tej energii, którą daje światło kinowego projektora”.