Gene Gutowski

Świadek Holocaustu, agent amerykańskiego kontrwywiadu, producent „Wstrętu” i „Pianisty”. Urodził się we Lwowie jako Witold Bardach, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Jego ojciec był prawnikiem, a matka pianistką. Ona dała mu do wyboru: fortepian albo języki obce. Wybrał to drugie, co wielokrotnie pomogło mu w życiu. Podczas okupacji część jego rodziny zginęła w komorze gazowej w obozie w Bełżcu, a część - w tym 13-letni brat - popełniła samobójstwo w likwidowanym lwowskim getcie. Przedostawszy się do Warszawy, Witold przybrał nazwisko Eugeniusz Gutowski. W autobiografii „Od Holocaustu do Hollywood” napisał, że z lotniska na Okęciu ukradł dla AK radiostację Luftwaffe, handlował też dokumentami i metrykami. Gdy ścigało go gestapo, porzucił garsonierę na Targowej, uciekając do Rygi, na budowę zarządzaną przez niemiecką organizację Todt. Stamtąd trafił do południowej Austrii, by pod koniec wojny przedostać się do strefy wyzwolonej przez Amerykanów. Ci, ponieważ biegle znał angielski i niemiecki, przyjęli go do kontrwywiadu wojskowego, by łapał i przesłuchiwał Niemców podejrzanych o zbrodnie wojenne. Wtedy imię Eugeniusz zamienił na Gene. Wyjechawszy z żoną Amerykanką do Stanów został ilustratorem w pismach o modzie. Gdy pisarz i reżyser James Clavell („Szogun”, „Król szczurów”) poprosił go o rysunki kostiumów do filmu, Gutowski zamarzył o karierze producenta. Ta zaprowadziła go do Londynu, do którego ściągnął z Francji Romana Polańskiego, zobaczywszy jego debiutancki „Nóż w wodzie”. Razem zrobili „Wstręt” (1965), „Matnię” (1966), „Nieustraszonych pogromców wampirów” (1967) i „Pianistę” (2002). W Londynie Gutowski wystawił musical „Passion Flower Hotel” (1965) z muzyką Johna Barry’ego, a w Warszawie - sztukę „Śmierć i dziewczyna” (1992) w reżyserii Jerzego Skolimowskiego. Powtarzał, że wielokrotnie ratowała go w życiu bezczelność, podczas wojny potrafił, w tyrolskim kapelusiku, wejść do knajpy tylko dla Niemców i salutując „Heil Hitler”, zamówić coś do jedzenia. W 2014 r. jego syn Adam Bardach nakręcił o nim dokument - „Dancing Before the Enemy: How a Teenage Boy Fooled the Nazis and Lived”.

Zdjęcie profilowe: Wojciech Surdziel / Agencja Gazeta