Zbigniew Nowek

Działacz opozycji antykomunistycznej, były szef Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Wywiadu i wiceszef Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Zbigniew Nowek pochodził z Bydgoszczy. Skończył prawo na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W czasie studiów i tuż po nich angażował się w działalność opozycyjną, w latach 1980-81 był przewodniczącym Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Generał Nowek był jedną z najważniejszych postaci służb specjalnych III RP. W grupie dawnych działaczy opozycji (m.in. Krzysztof Bondaryk, Wojciech Brochwicz, Piotr Niemczyk, Bartłomiej Sienkiewicz) zajmował się likwidacją i weryfikacją komunistycznej SB, a potem w jej miejsce tworzył Urząd Ochrony Państwa. W latach 1990-97 był szefem Delegatury UOP w Bydgoszczy. W listopadzie 1997 r., po zwycięstwie wyborczym prawicowej AWS, awansował na stanowisko szefa UOP, którym kierował do października 2001 r. W trakcie kampanii prezydenckiej w 2000 r. wziął udział w akcji lustracyjnej, która miała dyskredytować prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Z drugiej strony – wszedł w ostry konflikt z ministrem sprawiedliwości Lechem Kaczyńskim, który oskarżał UOP o polityczne zaangażowanie przeciwko niektórym ministrom rządu. Gdy w 2001 r. władzę przejęła lewica, Nowek podał się do dymisji w proteście przeciw likwidacji UOP. Stracił stanowisko i stał się nieformalnym rzecznikiem kilkuset funkcjonariuszy zwolnionych z UOP w ramach politycznej czystki. W 2004 r. zostali oni przywróceni do pracy – wygrali sprawę przed Trybunałem Konstytucyjnym. W pierwszym rządzie PiS (2005-07) Nowek został szefem Agencji Wywiadu i awansował na generała. Dystansował się jednak od politycznego zaangażowania ówczesnych służb kierowanych przez Mariusza Kamińskiego (CBA) czy Bogdana Święczkowskiego (ABW). Był bardziej związany z grupą skupioną wokół Zbigniewa Wassermanna, koordynatora służb w pierwszym rządzie PiS, który także próbował powstrzymywać ideologizację służb specjalnych. Nowek i Wassermann (zginął w katastrofie smoleńskiej) byli też zwolennikami wyjaśnienia sprawy „polskiego więzienia CIA” w Starych Kiejkutach. Szefem ABW Nowek był jeszcze przez rok rządów PO-PSL. Odszedł w 2008 r. W styczniu 2010 r. prezydent Lech Kaczyński mianował go wiceszefem Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Po wyborach, które wygrał Bronisław Komorowski, Nowek stracił stanowisko w BBN. W ostatnich latach gen. Nowek nie angażował się politycznie. Nie podpisywał listów otwartych do władzy, choć miał krytyczny stosunek do wprowadzonej przez PiS „dezubekizacji” oficerów, którzy choćby jeden dzień służyli w strukturach służb PRL. Razem z pozostałymi szefami służb z lat 1990-2015 brał udział w pracach fundacji pomocy byłym funkcjonariuszom UOP. W 2016 r. został przewodniczącym rady ds. działaczy opozycji i osób represjonowanych przy wojewodzie kujawsko-pomorskim.