Jerzy Pomianowski

Jerzy Pomianowski

Ur. 13.01.1921 Zm. 29.12.2016

Wspomnienie

Od zawsze był antysowieckim rusofilem, kochał kulturę rosyjską i nie cierpiał sowieckiego despotyzmu - pisał o nim Adam Michnik. Wybitny eseista, publicysta polityczny i absolwent moskiewskiego Instytutu Medycznego, był wspaniałym tłumaczem literatury rosyjskiej: Czechowa, Tołstoja, Bułhakowa, Achmatowej, Mandelsztama, Puszkina czy Sacharowa. Przetłumaczył niemal wszystkie powieści i dramaty Izaaka Babla, był autorem eseju "Żyd z Odessy" (2000) o Bablu i sztuki "Sodoma i Odessa" (1993). Jerzy Pomianowski urodził się w Łodzi, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Jego ojciec Stanisław Birnbaum był włókiennikiem, a matka Janina - nauczycielką języka polskiego (nazwisko na Pomianowscy zmienili po II wojnie). Zachęcony przez Stanisława Ignacego Witkiewicza w 1937 r. zadebiutował pod pseudonimem "Dyonizy Aczkolwiek" w „Próbach” tekstem „Na śmierć Leśmiana”. Pisał felietony do „Młodzi idą” (organie Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego), fraszki i przekłady do „Szpilek”, współpracował z awangardowym teatrem Cricot I. Maturę zdał w 1938 r., później zaczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim. Po wybuchu II wojny znalazł się w rosyjskiej strefie emigracyjnej. Pracował w kopalni na Ukrainie, a w 1941 r. wyjechał do Tadżykistanu, gdzie zaczął studia medyczne (dyplom uzyskał w 1947 r. w Moskwie). W latach 1944-46 był redaktorem Agencji Prasowej Polpress (poprzedniczki PAP), publikował w „Nowych Widnokręgach” (organie Związku Patriotów Polskich). Po repatriacji do Polski pracował w Referacie Prasy i Propagandy Zdrowia Ministerstwa Zdrowia, w latach 50. w tygodniku "Nowa Kultura" i jako wykładowca na Wydziale Dziennikarstwa UW, w latach 1958-61 był kierownikiem literackim Teatru Narodowego, a do 1968 r. - Zespołu Filmowego "Syrena". Wystąpił z PZPR w 1966 r. po usunięciu z niej prof. Leszka Kołakowskiego. Po Marcu '68 wyjechał na przymusową emigrację do Włoch, gdzie wykładał polską literaturę na uniwersytetach w Bari, we Florencji i w Pizie. Tłumaczył na włoski utwory Aleksandra Fredry i Karola Wojtyły. Podjął też współpracę z paryską "Kulturą" Giedroycia jako tłumacz i publicysta. Pod pseudonimem "Michał Kaniowski" opublikował przekłady "Kręgu pierwszego" i "Archipelagu Gułag" Sołżenicyna, zakazanych w krajach komunistycznych. Już w wolnej Polsce (wrócił z emigracji w 1994 r.) wydał zbiory esejów: "Biegun magnetyczny" (1995),"Ruski miesiąc z hakiem" (1997), "Na wschód od Zachodu. Jak być z Rosją?" (2004), "Wybór wrażeń" (2006). W 1999 r. został redaktorem naczelnym powstałego z inicjatywy Jerzego Giedroycia pisma "Nowaja Polsza". Pisał też dla „Tygodnika Powszechnego”, „Rzeczpospolitej” i „Gazety Wyborczej”. W 2005 r. otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.

Redakcja

Zdjęcie profilowe: Adam Kozak / Agencja Gazeta