Peter Grünberg
Wspomnienie
Niemal każdy, kto dziś używa komputerów, konsol do gier, kamer, nagrywarek DVD, a także samochodów, korzysta z odkrycia niemieckiego noblisty. Peter Grünberg był profesorem w Instytucie Badawczym w Jülich, jednym z największych laboratoriów naukowych Europy. W 1988 r. odkrył zjawisko gigantycznego magnetooporu (GMR), dzięki któremu m.in. możliwe stało się drastyczne zminiaturyzowanie i zwielokrotnienie pojemności twardych dysków. Grünberg urodził się w Pilźnie dwa miesiące po wkroczeniu do Czechosłowacji wojsk hitlerowskich. Po wojnie wraz z rodzicami i młodszą o dwa lata siostrą znalazł się w obozie dla internowanych. Ojciec, urodzony w Rosji inżynier, zmarł w listopadzie 1945 r. w czeskim więzieniu. Reszta rodziny została wysiedlona do Niemiec w 1946 r. Grünberg ukończył w 1962 r. fizykę na Uniwersytecie Goethego we Frankfurcie, a kilka lat potem zdobył dyplom magistra i doktorat z fizyki na politechnice w Darmstadt. Zatrudnił się w Instytucie Badawczym w Jülich, gdzie przechodził kolejne szczeble kariery, aż do emerytury w 2004 r. (wykłady dla studentów prowadził jednak prawie aż do samej śmierci). W 2007 r. Grünberg dostał Nagrodę Nobla wraz z francuskim badaczem Albertem Fertem, który zjawisko gigantycznego magnetooporu odkrył niezależnie w tym samym czasie. Oprócz Nagrody Nobla posiadał prawie wszystkie znaczące wyróżnienia naukowe, liczne doktoraty honorowe i tytuł honorowego obywatela miasteczka Jülich. Peter Grünberg stworzył sztuczny materiał, który pod wpływem pola magnetycznego zmienia swój opór nawet o połowę w jedną lub w drugą stronę (w naturalnych przewodnikach ta zmiana jest nawet stokrotnie słabsza). Co ważne, materiał jest podatny nawet na bardzo słabe namagnesowanie. Można więc zbudować z niego bardzo precyzyjny czujnik, który będzie wykrywał niezwykle słabe pola magnetyczne. Nie minęła nawet dekada od odkrycia, a firma IBM zastosowała zjawisko gigantycznego magnetooporu w głowicach odczytujących informacje z twardych dysków. Precyzyjny czujnik, który wykorzystywał gigantyczny magnetoopór, był zdolny odczytać wielokrotnie mniejsze i słabsze ślady magnetyczne, dzięki czemu twarde dyski zostały znacznie zminiaturyzowane, a ich pojemność zwiększona. Magnetyczne czujniki oparte na zjawisku GMR trafiły też do konsol do gier, kamer, nagrywarek rejestrujących programy TV, a także samochodów (są np. elementem układów ABS). Są one też montowane w urządzeniach medycznych: rozrusznikach, symulatorach nerwów, pompach insulinowych i aparatach słuchowych. Rzadko kiedy praca naukowa tak szybko znajduje zastosowanie w życiu codziennym.