Roman Mularczyk ps. „Bratny”

Jego powieść "Kolumbowie. Rocznik 20" (1957) nadała miano całemu pokoleniu Polaków. Roman Mularczyk był synem przedwojennego oficera kawalerii. "Bratny" to jego pseudonim okupacyjny. W czasie wojny działał w podziemnej chrześcijańsko-narodowej organizacji Miecz i Pług, redagował wydawane pod jej auspicjami pismo „Dźwigary”. Pierwszy tomik swojej poezji pt. „Pogarda" upublicznił pod konspiracyjnym pseudonimem „Roman Bratny" (który stał się jego pseudonimem literackim) w 1944 r. Należał do AK. W powstaniu warszawskim walczył w Śródmieściu - w batalionie "Bełt" Obwodu "Radwan". Po upadku powstania był więziony w oflagu. W 1949 r. Bratny wstąpił do PZPR, ukończył Akademię Nauk Politycznych. Był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego Studio (1955-60) i Kraj (1969-72) oraz Teatru Powszechnego w Warszawie (1974-82). Wydał prawie 30 powieści i ponad 20 zbiorów opowiadań, ale o społecznym odbiorze jego twórczości zdecydowały dwa tytuły. „Kolumbowie. Rocznik 20” przedstawiający wojenne losy AK-owców stali się sensacją literacką okresu popaździernikowej odwilży, gdyż poruszali temat stanowiący wcześniej tabu. Książka była jednak też krytykowana, m.in. przez Władysława Bartoszewskiego, za tendencyjność i polityczne uproszczenia. Na podstawie dwóch pierwszych tomów powieści Bratnego Janusz Morgenstern nakręcił znakomity serial „Kolumbowie” (1970). Trzeciego tomu, rozgrywającego się po wejściu do Polski Armii Czerwonej, nie pozwolono Morgensternowi sfilmować. Ale Bratny to też autor antysolidarnościowego paszkwilu - „Rok w trumnie” (1983), w którym okres zrywu z początku lat 80. oglądamy z perspektywy mordercy wychodzącego z więzienia na urlop zdrowotny. W powieści „Na bezdomne psy” (1977) nawiązał do głośnej sprawy zabójstwa w 1971 r. pisarza Jana Gerharda, we „Wśród nocnej ciszy” (1987) przypomniał zabójstwo trojga ludzi w noc wigilijną roku 1976 w obecności 30 milczących świadków, zaś bohater jego „Miłowania kata” (1987) wykonuje podczas wojny wyrok śmierci. Bratny wydał też popularny dwutomowy „Pamiętnik moich książek” (1978-83) oraz autobiograficznego „Anioła w butach z ostrogami” (1995).

Zdjęcie profilowe: Danuta Łomaczewska / East News