Wszystkich Świętych. Sprawdzone sposoby na czyszczenie nagrobków

Sprzątanie grobu zacznijmy od wyrzucenia wypalonych, zużytych zniczy, zwiędłych kwiatów oraz wieńców. Po wyniesieniu śmieci możemy zacząć porządkować płyty i pomniki. Pierwszy krok to zamiecenie płyty nagrobnej i pomnika zmiotką o miękkim włosiu – w ten sposób pozbędziemy się kurzu, suchych liści, gałązek. Przy regularnym porządkowaniu grobu to może wystarczyć. Co, jeśli jednak konieczne jest mycie? Jakich środków możemy użyć? To zależy od materiału, jaki został użyty przez kamieniarza.

Fot. Shutterstock

Granitowy nagrobek nie lubi środków kwaśnych i zasadowych

Granit to materiał, z którego w Polsce robi się najwięcej nagrobków. Głównie z powodu jego wytrzymałości oraz odporności na ścieranie i działanie czynników atmosferycznych. Najczęściej wystarczy umyć go ciepłą wodą, używając miękkiej ściereczki lub gąbki. Jeśli to nie wystarczy, możemy sięgnąć po gotowe preparaty. Jak mówią kamieniarze, ważne jest, aby unikać środków kwaśnych lub zasadowych, ponieważ mogą one reagować z minerałami zawartymi w granicie, co doprowadzi do utraty połysku lub nawet uszkodzenia kamienia. Po umyciu z użyciem środków chemicznych nagrobek i płytę należy dokładnie spłukać czystą wodą. Trzeba go też wypolerować miękką gąbką lub szmatką.

– Po czyszczeniu zaleca się nałożenie na powierzchnię granitu specjalnego środka do kamienia, który tworzy niewidzialną powłokę chroniącą przed wodą i zanieczyszczeniami. To pomoże wydłużyć żywotność nagrobka i zapobiegnie wnikaniu wilgoci, co jest szczególnie istotne w warunkach częstych opadów i zmian temperatury – mówi Siarhei Rudenka z warszawskiej Pracowni Granitu.

Fot. Shutterstock

Jak wyczyścić marmur, lastryko i piaskowiec

Marmur nie jest powszechnie stosowany na polskich cmentarzach. Jest drogi, trudno utrzymać go w dobrym stanie, nie najlepiej też radzi sobie w naszym klimacie. Do mycia marmuru używa się ciepłej wody i miękkiej szmatki. Należy unikać środków chemicznych zawierających kwasy oraz wybielacze, bo mogą pozostać po nich trudne do usunięcia plamy. Kamieniarze ostrzegają, że zaszkodzić marmurowi może nawet woda z cytryną.

Lastryko przez lata było w Polsce najpopularniejszym materiałem wykorzystywanym do budowy nagrobków. Powód: niska cena. Niestety lastryko jest porowate, łatwo zarasta pleśnią, mchem i brudem. Pomnik z lastryka jest dużo bardziej odporny na zarysowania od płyt z granitu i marmuru, można go myć szczotką z twardszym włosiem. Po wypłukaniu i wysuszeniu można nanieść odrobinę oleju roślinnego lub delikatnie nawoskować – wszystko po to, aby uszczelnić pory i zabezpieczyć płytę przed wilgocią i brudem.

Fot. Shutterstock

Piaskowiec to najpopularniejszy kamień na świecie, stąd używa się go też do produkcji pomników, płyt nagrobnych i elementów ozdobnych, takich jak wazony i donice. To materiał bardzo trwały, jak mówią kamieniarze, by się o tym przekonać, wystarczy przejść się po starych cmentarzach, takich jak Rakowicki czy Powązkowski. 

Piaskowiec ma strukturę bardzo łatwo wchłaniającą brud, nie jest prosty w utrzymaniu. Wykonane z tego materiału elementy najlepiej myć ciepłą wodą. Ważny jest wybór dnia, w którym planujemy porządki, najlepiej, żeby było jak najcieplej i świeciło słońce. Wtedy będziemy mieć pewność, że kamień po myciu szybko wyschnie.

Także w przypadku materiałów innych niż granit kamieniarze polecają zastosowanie środków konserwujących, które chronią powierzchnię nagrobka przed działaniem czynników atmosferycznych, takich jak wilgoć, promieniowanie UV czy smog. Konserwacja pomaga zachować kolor i teksturę kamienia.

Coraz bardziej popularne są w Polsce relatywnie tanie nagrobki z kompozytu. To trwały materiał, wyjątkowo odporny na różne czynniki atmosferyczne. Nie blaknie nawet pod wpływem słońca, jest odporny na pęknięcia, nie podlega korozji. Jest także łatwy w utrzymaniu w czystości, najczęściej wystarczy miękka szmatka i woda z dodatkiem np. mydła w płynie. 

Jak założyć Miejsce Pamięci w serwisie Odeszli.pl? (instrukcja tutaj )

Sposoby na wosk i inne uporczywe plamy

Jeśli używamy preparatu chemicznego, zamiast domowych sposobów jak woda z płynem do mycia naczyń, dobrze jest przetestować go najpierw na mało widocznej części pomnika.
Czasem mamy do czynienia z uporczywymi plamami, które sprawiają więcej kłopotów. To np. plamy rozlanego wosku – poradzi sobie z nimi gorąca woda. Trzeba polać nią plamę, a następnie delikatnie usunąć resztki wosku skrobaczką.

– Można też użyć specjalnych odplamiaczy przeznaczonych do kamienia. Należy nałożyć środek na plamę, a następnie zgodnie z instrukcją dać mu czas na działanie, po czym delikatnie spłukać czystą wodą – mówi Siarhei Rudenka.

Kamieniarz radzi również, że jeśli powierzchnia nagrobka wykonanego z granitu straciła blask lub pojawiły się na niej rysy, warto skorzystać z usług specjalistów, którzy go wypolerują. Profesjonalna obróbka granitu przywróci mu pierwotny wygląd i usunie drobne uszkodzenia. Polerowanie można wykonywać raz na kilka lat, w zależności od stanu kamienia.

Niezależnie od tego, z jakiego materiału został wykonany nagrobek, trzeba też zadbać o napisy na nim. Często z upływem czasu litery stają się mniej wyraźne, bledną. Najlepiej zdecydować się wtedy na renowację wykonaną przez fachowca.
Poświęćmy uwagę także metalowym elementom, które mogą rdzewieć. Dostępne są specjalne środki antykorozyjne, można także użyć farb lub impregnatów. 
Lakierowanie chroni natomiast drewniane elementy. Najlepiej przed lakierowaniem pokryć je bezbarwnym impregnatem.

Zdarza się, że podczas porządkowania grobu odnajdujemy uszkodzenia. W przypadku nowszych nagrobków warto wtedy sprawdzić, na jaki okres wystawił gwarancję kamieniarz. Zdarza się, że gwarancja jest wystawiana na 5, a nawet na 10 lat. 

Ewa Furtak