Nasze DNA to nie tylko zapis biologiczny, ale także świadectwo dawnej wielokulturowości Polski. Przez wieki na terenie Rzeczypospolitej współistniały różne grupy etniczne i wyznaniowe, które pozostawiły ślad w naszych genach. Testy DNA pozwalają odkryć te wpływy, ukazując, jak różnorodne były drogi naszych przodków i jak wielokulturowe było dziedzictwo dawnych ziem polskich.
Choć tradycyjna genealogia bazuje na dokumentach historycznych, testy DNA mogą ją doskonale uzupełnić. Pozwalają nie tylko określić stopień pokrewieństwa, ale także wskazać pochodzenie etniczne oraz historyczne migracje przodków. Dzięki nim można zweryfikować rodzinne opowieści i ustalić, czy rzeczywiście jesteśmy potomkami szlacheckiej linii lub czy wśród przodków znajdowali się przedstawiciele innych narodowości.
Testy DNA cieszą się coraz większą popularnością także w Polsce, ponieważ umożliwiają dostęp do globalnych baz danych, w których można znaleźć genetycznych kuzynów i odnaleźć utracone gałęzie rodzinnego drzewa. Badania genetyczne pozwalają nie tylko ustalić pokrewieństwo między żyjącymi osobami, ale także sprawdzić, czy mamy wspólne cechy genetyczne z ludźmi, którzy żyli przed tysiącami lat. Niektóre firmy umożliwiają nawet porównanie DNA z postaciami historycznymi, których materiał genetyczny został zabezpieczony i przeanalizowany.
Każdy człowiek posiada 23 pary chromosomów, które zawierają unikalne sekwencje DNA odziedziczone po przodkach, przekazane nam w momencie zapłodnienia w dwóch równych połowach od obojga rodziców. Analiza pobranej próbki DNA polega na porównaniu jej z wynikami innych osób, określając w ten sposób stopień pokrewieństwa. Ilość wspólnego materiału genetycznego określana jest w centymorganach (cM). Im większa liczba cM, tym bliższe pokrewieństwo. Przykładowo: rodzic-dziecko – około 3500 cM, dziadek-wnuk – około 1750 cM, kuzyni pierwszego stopnia – około 850 cM, kuzyni trzeciego stopnia – 50-200 cM.
Kto powinien wykonać test DNA? Aby uzyskać najlepsze wyniki, warto testować najstarszych członków rodziny – dziadków, rodziców, a jeśli to niemożliwe ich rodzeństwo. Starsi krewni posiadają większą ilość wspólnego DNA z dalszymi kuzynami, co zwiększa szanse na odkrycie odległych pokrewieństw.
Badania DNA otwierają zupełnie nowe możliwości w genealogii, pozwalając na odkrycie informacji, które wcześniej były nieosiągalne. Dzięki nim można odnaleźć krewnych, a także rozbudować drzewo genealogiczne o nieznane dotąd gałęzie. Pozwolą ci także na określenie pochodzenia etnicznego – z jakich regionów świata wywodzi się dana linia przodków, co często rzuca nowe światło na historię rodziny i jej migracje. Dzięki testom Y-DNA oraz mtDNA możliwe jest także zidentyfikowanie konkretnych linii rodowych i prześledzenie ich losów na przestrzeni setek lat.
Źródło: Archiwum Główne Akt Dawnych, Gmina Bandrów, konfesja augsburska. Księga metrykalna urodzeń.Analiza genetyczna pomaga również w potwierdzaniu lub wykluczaniu pokrewieństwa między osobami, co jest szczególnie ważne w przypadkach wątpliwości dotyczących wspólnego pochodzenia. Okazuje się kluczowa w sytuacjach, gdy tradycyjne źródła archiwalne nie pozwalają na odtworzenie historii rodziny, zwłaszcza w przypadkach nieznanego pochodzenia biologicznego, np. w sytuacji nieślubnych dzieci, nieznanych ojców lub dzieci oddanych do adopcji. Testy genetyczne mogą także pomóc osobom, których przodkowie zostali rozdzieleni przez wojny czy przesiedlenia. Dzięki nim można rozwikłać rodzinne tajemnice i odnaleźć brakujące ogniwa w drzewie genealogicznym. Kto wie – być może dzięki wykonaniu testu i odkryciu swoich kuzynów genetycznych (osób, z którymi masz najdłuższe wspólne odcinki DNA) kolejne wakacje spędzisz za oceanem w odwiedzinach u dalszych krewnych?
Warto również wgrać swoje wyniki do kilku baz danych, takich jak:
Karolina Szlęzak
Stowarzyszenie Twoje Korzenie w Polsce
* * *
W naszym serwisie będziemy publikować kolejne artykuły poświęcone genealogii i poszukiwaniu przodków. Jeśli interesują Cię rodzinne historie, dawne dokumenty i sposoby odkrywania swoich korzeni – koniecznie zaglądaj do nas regularnie!